شناخت مواد و فنون دیوارنگاری پنج بنای دوره ایلخانی شهر یزد

در دوره ایلخانی و پس از آن، هم‌زمان با به‌وجودآمدن حکومت‌های محلی، شهر یزد، از امنیت نسبی برخوردار بود. در این دوره‌ها، بناهای مهمی ساخته‌شد. همچون: پنج بنای بقعه سیدرکن‌الدین(مدرسه رکنیه)، بقعه سید شمس‌الدین(مدرسه شمسیه)، مدرسه کمالیه، مجموعه حسینیان(شامل?خانه حسینیان یا طاق بلندها و بقعه گنبد هشت) و بقعه شیخ احمد فهادان. نظربه اینکه، هنر و معماری دوره ایلخانی نقطه‌ای درخشان در هنر سرزمین اسلامی ایران است، باوجود پژوهش‌های انجام‌شده، باید اذعان کرد که اقدام جدّیِ بسنده برای فن‌شناسی دقیق این آثار(به صورت موضوعی) صورت نگرفته و هنوز ابهاماتی درباره فنون و مواد دیوارنگاری این دوره وجود دارد. به‌دلیل اهمیت پنج بنای یادشده از دیدِ فن دیوارنگاری در این دوره و باتوجه به فرصت ارزشمند و استثنایی‌ای که در یک مقطع زمانی برای مطالعه این آثار از نزدیک، فراهم‌آمد، تلاش‌شد تا ضمن معرفی اجمالی این بناها، مواد و فنون اجرای دیوارنگاری آن‌ها به روش علمی نیز بررسی شوند. دراین راستا، به شناسایی رنگدانه و بست‌های به‌کاررفته و سرانجام، مطالعه دقیق و از نزدیکِ فن اجرای دیوارنگاره، پرداخته?شد. در بررسی مستقیم دیوارنگاره‌ها به‌نظر رسید که هنرمند از روش گرته‌کردن، یا روش انتقال طرح به‌وسیله بریده کاغذ(یا مقوا) و یا اجرای خطوط راهنما در زمان اجرا، بهره‌برده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که رنگدانه‌های به‌کاررفته در تزیین دیوارنگاره‌های این پنج بنا، عمدتاً ترکیبات معدنی بوده‌است. فن اجرا نیز پیرو سنت‌های رایج دیوارنگاری، مشتمل بر بسترسازی (اجرای لایه‌های تدارکاتی)، مشخص‌کردن مرز نقوش، تثبیت خطوط اصلی نقش‌ها و سپس رنگ‌گذاری(با فن آبرنگ) بوده‌است. روش‌های بررسی در این پژوهش، مشتمل بر شیمی‌تر(کلاسیک)، تجزیه دستگاهی، مطالعات کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی بوده‌است.