ارزیابی تاثیرات کیفیت‌های شهری در میزان شاخص سرمایه اجتماعی در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: محله جلفای اصفهان)

در حفظ و احیای بافت‌های تاریخی، آنچه بیش از مرمت‌های کالبدی و فیزیکی زمینه‌ساز ارتقای کیفیت زندگی شهروندی است، توجه به ارزش‌های اجتماعی نهفته درون بافت است. مرمت‌های عمدتاً کالبدی که هم‌اکنون در بافت‌های باارزش تاریخی کشور ایران دیده‌می‌شود؛ در بسیاری موارد نتوانسته اهداف و چشم‌اندازهای تعریف‌شده را بازپس‌دهند. هرچند چنین مرمت‌هایی را می‌توان بخشی از فرایند ارتقای کیفیت‌های بصری به‌شمار‌آورد لیکن، روشن است آنچه زندگی اجتماعی مداوم و ارتقای کیفیت زندگی شهروندی در بافت‌های تاریخی را به‌عنوان شرط اساسی حفظ بافت موجب می‌شود، توجه به ابعاد اجتماعی در طرح‌های مرمت و احیای بافت‌های تاریخی است. سرمایه اجتماعی، یکی از شاخصه‌های مطرح در جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی است که اخیراً در حوزه‌ی طراحی شهری و احیای بافت‌های تاریخی، به‌عنوان ابزاری هرچند مفهومی، در ارتقای کیفیت های شهری، جایگاه ویژه‌ای یافته‌است. در این پژوهش، باتوجه به اینکه ارتقای کارکردهای اجتماعی نهفته در بافت‌های تاریخی، به‌عنوان راهکار حفظ، احیا و باززنده‌سازی بافت مدنظر است، تلاش برآن است که با جستجوی روابطی منطقی بین سطح شاخص سرمایه اجتماعی و کیفیت‌های شهری به‌عنوان ابزار طراحی شهری، بتوان با ارایه رویکردی شهرسازانه از سرمایه اجتماعی، ابزاری عملیاتی از آن را در طراحی شهری و به‌ویژه حفظ و احیای بافت‌های تاریخی تدوین و ارتقای بسترهای سرمایه اجتماعی را در بافت‌های تاریخی محقق‌کرد. تحقق این هدف، همراه با به‌کارگیری تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی(ahp)، برای کمّی‌سازی و برآورد نتایج نهایی کیفیت‌های شهری است. نتایج پژوهش حاضر مبنی بر وجود رابطه مستقیم بین سطح شاخص سرمایه اجتماعی و کیفیت‌های اجتماع‌پذیری و پیاده‌مداری و همچنین وجود رابطه‌ای دوگانه بین شاخص بالا و کیفیت نفوذپذیری است. روابط حاصل از قیاس دوبه‌دوی عوامل بالا در این پژوهش، روابطی غیرخطی بوده که دلیل آن را می‌توان وجود فاکتورهای متعدد دخیل در شاخص سرمایه اجتماعی و پیچیدگی روابط بین آنها دانست.