الگوی مناسب ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی در ایران

پدیده‌ی اسکان غیررسمی اکنون در اکثر شهرهای بزرگ و متوسط کشور در صدر چالش‌های مدیریت شهری قرار گرفته است. با وجود اقدامات صورت گرفته در دهه‌های اخیر، هنوز تغییر شگرفی در کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی صورت نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف انتخاب الگویی جامع برای ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران، به بررسی رویکردهای نوین مواجهه با اسکان غیررسمی پرداخته است. بعد از بررسی منابع متعدد، 42 دیدگاه مطرح شده بعد از توانمندسازی، شناسایی شده است. سپس با کمک روش کیفی نظریه زمینه‌ای و استفاده از کدگذاری‌های باز، محوری و مرکزی، 5 نوع دسته‌بندی مختلف برای این دیدگاه‌ها تعریف شده است. دسته‌بندی بر اساس ماهیت که همان سلسله مراتب مفهومی است و شامل پارادایم، نظریه، رویکرد، راهبرد، الگو و برنامه است، مبنای انتخاب قرار گرفته است. بر مبنای اولویت این پژوهش، از میان 6 دسته‌ی مفهومی، الگو برای ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی انتخاب شده است. از میان 15 الگوی شناخته شده، 7 الگو که در تقسیم بندی بر اساس جامعیت، در دسته الگوهای جامع قرار گرفته‌اند با کمک delphi ahp  مورد آزمون قرار گرفته‌اند. بدین منظور از نمرات انتسابی 24 متخصص بر اساس 7 معیار، استفاده شده و بعد از اجرای دقیق تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، الگوی ارتقابخشی درجا به عنوان مناسبترین رویکرد برای ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی انتخاب شده است. همچنین الگوی مسکن همکارانه به عنوان الگوی انتخابی دوم و الگوی راهبرد توسعه شهری به عنوان الگوی انتخابی در شرایط هموزن بودن معیارها نیز دارای ظرفیت‌های زیادی برای ساماندهی اسکان غیررسمی در ایران هستند.

selecting a new pattern for the betterment of informal settlements in iran

nowadays, informal settlement phenomenon is in the top of the list of urban management issues in majority of big and medium sized cities of iran. despite of various interventions in recent decades, significant change cannot be seen. one of the most important reasons of this situation is the theoretical passivity alongside with obsolescence of informal settlements’ literature in iran, since localization of enabling paradigm. the main goal of the present research is to select a new pattern for betterment of informal settlements through scrutinizing new approaches toward betterment of informal settlements. exploring different references, 42 approaches has been identified. through grounded theory and applying open coding, axial coding, and central coding processes, 5 different classifications have been recognized, consisting of coverage based, authenticity based, dependence based, extent based, and nature based classifications. the nature based classification which is the synonym for conceptual hierarchy, consisting of paradigm, theory, approach, strategy, pattern, and, plan, has been chosen as the main classification.  according to research priorities which are comprehensiveness, applicability, and repeatability, among 6 classes, pattern class has been chosen. based on the coverage based classification, among 15 identified patterns, 7 of them are comprehensive and subsequently opt to identify. precisely applying the delphi ahp technique, based on the opinions of 24 specialists and 7 criteria, in situ upgrading has been selected as the best pattern. also, collaborative housing as the second pattern and city development as the suitable pattern in equiponderant condition, are worth mentioning patterns for the betterment of informal settlements in iran.