نحوه ادراک و پاسخ کاربران به تغییرات کالبدی شهری با توجه به دل‌بستگی مکانی آن‌ها به محیط (موردپژوهی: محلات مرزداران شرقی و دریان‌نو)

زمینه و بستر شهری و تغییرات مربوط به آن، از جمله عوامل موثر بر دل‌بستگی مکانی است که خود می‌تواند بر ویژگی‌های مختلف فردی و اجتماعی از جمله روابط و احساس افراد تاثیرگذار باشد. با توجه به نحوه تاثیرگذاری تغییرات محیطی و دل‌بستگی مکانی بر یکدیگر، نحوه درک تغییرات محیطی توسط کاربران با توجه به میزان دل‌بستگی مکانی آن‌ها به محیط متفاوت است؛ نحوه ادراک، پیامدها و پاسخ‌های متفاوتی را از سوی کاربران به‌همراه دارد. در ارتباط با نحوه ادراک تغییرات محیطیِ متناسب با دل‌بستگی مکانی، پژوهش‌های کمی صورت گرفته است. در بیشتر پژوهش‌ها به رابطه‌ دل‌بستگی مکانی و نحوه ادراک تغییرات توجه نشده و پژوهش‌های مذکور، بیشتر از این‌که در پی تدوین روابط علت و معلول باشند، جنبه توصیفی داشته و تنها به شخص و ویژگی‌های او توجه کرده‌اند. پژوهش حاضر به‌‌دنبال شناسایی نحوه ادراک، تفسیر، ارزیابی و پاسخ شهروندان به تغییرات مختلف محیط به‌خصوص کالبدی، متناسب با دل‌بستگی مکانی افراد است. این مطالعه با استفاده از روش‌های تحلیل محتوا و نظریه زمینه‌ای و با استراتژی استقرایی و استفهامی انجام شده و هدف، آن است تا با کشف مفاهیم و مقوله‌ها و ارتباط میان آن‌ها، مدلی مرتبط با نحوه ادراک تغییرات محیطی و پاسخ به آن‌ها براساس دل‌بستگی مکانی، با بررسی در ساکنان محلات دریان‌نو و مرزداران شرقی واقع در منطقه 2 شهرداری تهران به ‌دست ‌آید. در نهایت، براساس نحوه ادراک کاربران مشخص شد که دل‌بستگی مکانی ناشی از تغییرات کالبدی شهری دارای ابعادی شامل: محرک‌های غیرکالبدی، نوع تغییرات کالبدی و میزان سرعت و وسعت آن، پاسخ‌های روانی (احساسات و انگیزه‌های روانی) و پاسخ‌های عملی است که در قالب زمان و مکانِ مشخص شکل می‌گیرند. براساس نتایج، پاسخ به تغییرات را می‌توان در قالب دو دسته ماندن (با ارتباط موثر و یا غیرموثر با محیط زندگی) و یا نقل‌مکان (جابه‌جایی) با اقدام‌های متفاوت کالبدی تا رفتاری، تعریف نمود.

how users perceive and respond to urban physical changes concerning place attachment (case studies: eastern marzdaran and daryan no neighborhoods)

urban context and environment and changes thereto, are among the factors affecting place attachment that by itself influences different personal and social features like personal relationships and feelings. depending on how environmental changes and place attachment influence each other, the way users perceive environmental changes is different regarding their attachment to place. the way of perception has different consequences and responses from the users. few studies have been conducted on the way in which people perceive environmental changes regarding place attachment. little attention has been paid to the relationship between place attachment and the way of perception of urban changes in most of the studies, and these studies are more descriptive than experimental, being more concerned with individual and their individual characteristics. the present paper aims to examine how people perceive, interpret, evaluate and respond to the various environmental changes especially physical, regarding people’s attachment to place. this study was conducted using content analysis and grounded theory methods and with inductive and interrogative strategy. its purpose is to achieve a model related to how the residents of daryan no and eastern marzdaran neighborhoods (located in district 2 of tehran) perceive and respond to environmental changes by discovering concepts and categories and the relationship between them. finally, based on the users’ perception, it was found that place attachment caused by urban physical changes has dimensions including: non-physical factors, type of physical changes and its speed and extent, psychological responses (psychological feelings and motivations) and practical responses. it is formed in a specific time and place. based on the results, the response to changes can be defined as two categories of either stay or move (displacement) with different physical to behavioral actions.