تبیین مولفه‌های حس مکان در مساجد تاریخی دزفول

از ابعاد مهم در ارتقای کیفیت محیط‌های شهری، حس مکان است. وجود این حس که عاملی در شکل‌گیری پایه‌های ارتباطی استفاده‌کنندگان و محیط است، انگیزه لازم برای ماندگاری فرد در محیط را به وجود می‌آورد و منجر به ایجاد محیط‌های باکیفیت نیز خواهد شد. کیفیت معماری مساجد برای ایجاد حس مکان، از مسائل مورد توجه معماران است. مساجد تاریخی شهر دزفول که از معماری غنی در ادوار مختلف تاریخی بی‌نصیب نبوده، دارای حس مکانی خاص هستند. مولفه‌های متعددی همچون؛ ادراکی، کالبدی، اجتماعی و عملکردی، بر حس مکان در مساجد تاثیر می‌گذارند؛ لذا در این پژوهش، به بررسی آنها می‌پردازیم.هدف این تحقیق، تبیین نقش مولفه‌های حس مکان در مساجد تاریخی است تا با شناخت آنها بتوان کیفیت ایجاد حس مکان را در معماری مساجد سوق داد. در این تحقیق از طریق پرسش‌نامه، 5 نمونه از مساجد تاریخی شهر دزفول با نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد و مورد مطالعه قرار گرفت و برای سنجش رابطه میان متغیرها، از روش پژوهش همبستگی پیرسون و از آزمون‌های رگرسیون خطی ساده و چند متغیره برای تعیین رابطه و شدت و جهت رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل آماری، نرم‌افزار spss مورد استفاده قرار گرفت. مطابق نتایج به‌دست‌آمده، مولفه‌های کالبدی و ادراکی، بیشترین اثر و ابعاد اجتماعی و عملکردی، تاثیر کمتری در القای حس مکان در مساجد را دارند. متغیرهای فرم و هندسه بصری، فرم و هندسه ادراکی و خدمات به صورت مستقیم در القای حس مکان در مساجد موثر هستند. 

explanation of the components of the sense of place in the historical mosques of dezful

sense of place is one of the most important factors in improving the quality of urbanenvironments. the presence of this sense is a factor in shaping the communication basesof users and the environment, and creates the necessary motivation for a person to stayin the environment and will also lead to the creation of high quality environments. thearchitectural quality of mosques as a factor to create a sense of place is one of the issuesof interest to architects. due to its rich architecture, the historical mosques of dezful havea special sense of place in different historical periods. numerous components such asperceptual, physical, social and functional affect the senses in mosques, so in this studywe will examine them. this study aims to explain the role of sense of place components inthe architecture of historic mosques. by recognizing these factors, the quality of creating asense of place in the architecture of mosques could be increased. in this study, 5 historicalmosques of dezful city were studiedas successful mosques. to measure the relationshipbetween the variables, pearson correlation method and simple and multivariate linearregression tests were used to determine the relationship and intensity and direction ofthe relationship between independent and dependent variables. spss software version23 has been used for statistical analysis. according to the obtained results, the physicalcomponents and perceptual have the greatest effect on inducing the sense of place. socialand functional components have a lesser effect on inducing sensitivities in mosques. thevariables of form and visual geometry, form and perceptual geometry, services, securityand social participation are directly affect on inducing a sense of place in mosques.