عوامل معمارانۀ تاثیرگذار بر ماندگاری معماری سنتی ناحیۀ فلات مرکزی ایران

امروزه جوامع پیوسته شاهد ساختمان‌های در حال تخریبی هستند که چهره شهرها را آشفته کرده‌اند. در پی تخریب هر ساختمان بتنی یا فلزی، مشکلات فراوانی نهفته هستند. در حال حاضر، به ‌تبع دلایل متعددی از جمله؛ پیشرفت تکنولوژی از یک‌سو و عوامل فرهنگی از سوی دیگر، مصیبت تخریب و حمل‌ و نقل نخاله‌های بناها گریبان جامعه ما را گرفته است. بسیاری از کشورهای جهان، گام‌های موثری برای افزایش عمر مفید بناها برداشته‌اند و در مسیر حفظ انرژی و سرمایه‌های ملی و منابع زمین، توصیه‌های بسیاری دیده می‌شوند. ضرورت طولانی بودن عمر مفید بناها در کشور ما، یکی از مسائلی است که پس از ورود ایران به دوره تجدد، به دست فراموشی سپرده ‌شده است. این در حالی است که ماندگاری معماری در جامعه سنتی ایران همواره مورد توجه‌ بوده و رویکردهای این معماری، ضامن تداوم حیات بناها در طول زمان بوده‌اند. در این راستا، هدف مقاله حاضر، تبیین عوامل معمارانۀ موثر بر عمر مفید معماری سنتی است. از منظر روش تحقیق، این پژوهش از نوع کیفی و به روش نظریۀ زمینه‌ای است. در این پژوهش، رویه‌ای از جزء به کل و استقرایی متکی بر تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها حاکم است. از طریق گردآوری نظام‌مند داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، مطالعات میدانی، مصاحبه با معماران سنتی و تحلیل استقرایی آن، دانشی درباره ماندگاری معماری سنتی به‌دست ‌آمده و در قالب دستگاه نظری عوامل موثر بر ماندگاری معماری سنتی فلات مرکزی ایران بیان‌ شده است.تداوم کالبد و تداوم کارکرد، دو اصل کلی برای ماندگاری معماری سنتی ایران هستند. در این میان، ملاحظات مربوط به مکان‌یابی و استقرار شهر یا بنا، مصالح، تکنیک ساخت و محافظت از بنا، تداوم کالبد معماری را سبب می‌شوند. از طرفی، بقای کالبد در گرو استفاده عملکردی مداوم از بنا است. اجتماع‌پذیری و انعطاف‌پذیری معماری سنتی، تداوم کارکرد آن را تضمین می‌کنند.

Effective architectural factors on the durability of the traditional architecture of the Central Plateau of Iran

AbstractNowadays, societies are witnessing demolished buildings that dishevel the city. There are many problems in the destruction of any concrete or steel structural building. Several reasons, including the advancement of technology on the one hand and cultural disease on the other hand, have resulted in the catastrophe of destruction and transportation of the rubbles in our society. Many countries in the world have taken effective steps to increase the useful life of buildings, and there are many recommendations for maintaining energy and national resources and land resources. The necessity of prolonging the useful life of buildings in our country is one of the issues that has been forgotten after Iran rsquo;s arrival to modernity. In the meantime, the durability of architecture in the traditional Iranian society has always been the focus of attention and the archetype of this architecture has been a guarantee of the long service life of buildings throughout the time. In the historical fabrics of Iran, there are buildings that have a useful life of several hundred years. Hence, the purpose of this study is to identify architectural factors affecting the useful life of traditional architecture. From the perspective of the research methodology, the research method of this study is qualitative and is based on a theoretical theory. In this research, a procedural approach is taken from the induction and is based on data analysis. By systematically gathering data using library resources, field studies, interviews with people and traditional architects and inductive analysis of knowledge about the long useful life of traditional architecture is obtained in the form of theoretical apparatus and has been stated as the ldquo;effective architectural factors on the durability of the traditional architecture of the Central Plateau of Iran rdquo;. Continuity of the body and use are two general principles for the durability of traditional Iranian architecture. Considerations regarding the location and deployment of a city or building, materials, techniques of construction and preservation of the building result in the continuation of the architectural structure. On the other hand, the survival of the body depends on the continuous use of the building. To survive, architecture must respond to the needs of the community day. The presence and flexibility of traditional architecture ensures its function continuity.