مقایسه روش‌های ایجاد محرمیت در مسکن سنتی و معاصر نمونه مطالعاتی: شهر شیراز

معماری ایرانی، دارای مفاهیمی است که بر اساس فرهنگ، عقاید و اندیشه‌های ایرانی اسلامی شکل گرفته است. یکی از این مفاهیم که بر الگوی زندگی ایرانیان بسیار تاثیرگذار بوده، مفهوم محرمیت است. نمود این مسئله در دوران‌ مختلف قبل و بعد از اسلام و به روش‌های متنوعی، در آثار معماری بالاخص بناهای مسکونی قابل رویت است. با این حال و با توجه به پیشینه این موضوع در فرهنگ زندگی ایرانی، به نظر می‌رسد تجلی این مفهوم در الگوهای مسکن معاصر، متفاوت از مواردی باشد که در الگوهای سنتی رایج بوده است. این موضوع تا حد زیادی متاثر از تفاوت در نظام معماری این دو الگو و نیز تغییر در شیوه زندگی مردم در دوران معاصر در مقایسه با گذشته است. با این توضیح، پژوهش حاضر قصد دارد که با تحلیل ساختار فضایی در معماری مسکن سنتی و الگوی آپارتمانی به‌عنوان رایج‌ترین الگوی مسکن در دوران معاصر، به تحلیل ابعاد مختلف نمودپذیری مفهوم محرمیت در این دو شیوه بپردازد. بر همین اساس، با انتخاب سه خانه با الگوی سنتی در بافت تاریخی شیراز و سه خانه آپارتمانی در بافت جدید شهر صدرا به‌عنوان الگوی معاصر و تحلیل سازمان فضایی آنها، به بررسی مفهوم محرمیت در آنها پرداخته است. در این پژوهش، پس از استخراج شاخص‌های تحلیل بر اساس ادبیات، با استفاده از ماتریس‌های دودویی، هر کدام از شاخص‌ها به تفکیک مورد تحلیل قرار گرفته و نتایج در قالب تحلیل تطبیقی ارائه شدند. در نهایت، نتایج تحقیق نشان داده که محرمیت و شاخص‌های مرتبط با آن در خانه‌های سنتی نمود بیشتری داشته و از اصول جدانشدنی آن به شمار می‌روند. این در حالی است که در خانه‌های معاصر به دلیل تغییراتی که در نظام پیکره‌بندی خانه‌ها صورت گرفته، بعد محرمیت کمرنگ‌تر شده است و با محدود کردن دسترسی فیزیکی به فضاها، بر شکل‌گیری خلوت، تاکید بیشتری صورت می‌گیرد.

Comparison of Methods of Creating Privacy in Traditional and Contemporary Houses. Case study: Shiraz

Iranian architecture has concepts that are meaningful in terms of IranianIslamic thought, culture and beliefs. One of these concepts which has influenced on Iranians rsquo; lives is the index of privacy. This concept can be seen in various architectural and residential constructions in different periods before and after Islam.Considering the background of this issue in the culture of Iranian life, it seems that the manifestation of this concept in contemporary housing patterns is different from the cases that have been common in traditional patterns. This issue is greatly influenced by the differences in the architectural system of these two models and also the changes in the way of people rsquo;s lives in the contemporary era compared to the past. The present study intends to analyze the different dimensions of the concept of privacy by analyzing the spatial structure in traditional housing architecture and apartment model as the most common housing model in the contemporary era. Accordingly, by selecting three houses with a traditional pattern in the historical context of Shiraz and three apartment houses in the new context of Sadra City as a contemporary model and analyzing their spatial organization, the study has examined the concept of privacy in them. In this study, each of the indicators was analyzed separately and the results were presented in the form of comparative analysis, after extracting the indicators of analysis based on the literature. Finally, the results showed that privacy and the related indices can be seen more frequently in traditional houses as inseparable principles and components. Due to the changes in the architecture and construction of modern houses, the issue of privacy has faded to some extent in these houses, and by limiting physical access to spaces, more emphasis is placed on the formation of privacy.