بازخوانی نقش عناصر بصری ادراکی گذرهای بافت تاریخی یزد به منظور سامان‌دهی نظام ادراکی شهروندان

گذرهای موجود در بافت‌های کهن، مکانی خلاق و زنده برای درک موقعیت انسان در محیط و پیوند او با گذشته است. ارتقای حس تعلق مکان در محلات بافت قدیم یزد به طریق تعامل مردم با فضاهای گذر، می‌تواند در مدیریت و اصلاح امور محلات، محیط مسکونی و سازمان‌دهی محلات، موثر واقع شود. این عامل به کمک عوامل ادراک محیطی، می‌تواند ارتباطی مستحکم و دوسویه میان سازمان ادراکی و نظم و تعیین فضای شهری ایجاد نماید. هدف مقاله حاضر، خوانش بهتر عناصر و مولفه‌های شهری، فهم روشن معنای مکان‌ها و تقویت هویت فردی و اجتماعی است. پرسش تحقیق پیش رو، مشخص نمودن نقش عناصر بصری گذر وقت و ساعت یزد در میزان ادراک هویتی مخاطب بر اساس عوامل ادراک محیط است. برای پاسخ به این سوال، گذر وقت و ساعت یزد انتخاب شد و روش تحقیق در بخش اول، به‌صورت میدانی و توصیفی تحلیلی با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و پژوهش‌های معتبر بوده و در بخش دوم، بر اساس روش پیمایشی با ابزار مشاهده، پرسش‌نامه و مصاحبه، به تحلیل داده‌ها و متغیرهای پژوهش پرداخته شده است. دیدگاه‌های مخاطبین گذر، طی پرسش‌نامه‌هایی با حجم آماری برگرفته از فرمول کوکران، در حیطه ادراک هویتی عناصر بصری جمع‌آوری شده و در قالب نرم‌افزار spss21، طی آزمون‌های آماری میانه مورد تحلیل قرار گرفتند. مولفه‌های مختلفی در ادراک محیط گذر وقت و ساعت توسط مخاطبان مد نظر قرار گرفته که عبارت بودند از؛ عمق ارتباط با گذر، آگاهی آنها نسبت به محیط و زمینه، اهل یزد بودن و ...؛ از سوی دیگر در نتایج تحقیق، عناصر بصری همچون؛ ساباط‌ها، تویزه‌ها، کف‌سازی سنگفرشی ازاره‌ها و ورودی برخی بناهای عمومی شاخص، اهمیت خاصی در بازخوانی عناصر بصری گذر وقت و ساعت یزد داشتند. در این راستا، ثبت گذر که حفاظت و احیای آن می‌تواند به تثبیت و تشدید نقش گذر در سامان نظام ادراکی ساکنان بینجامد، از جمله راهکارهای حفظ و احیای این گذر تاریخی است.

Rereading the Role of Visual-Perceptual Elements of Historic Context Passages of Yazd to Organize Citizens’ Perceptual System

Paths located in ancient districts are flexible and lively places to understand man rsquo;s position in the environment and his/her connection with the past. Developing the sense of belonging to place in neighborhoods of the old texture of Yazd by people rsquo;s interaction with the paths can be effective in managing and reforming the affairs of neighborhoods, residential environment and organizing neighborhoods. This factor can create a strong and twoway relationship between the perceptual organization, order, and determining urban space, with the help of environmental perception factors. The purpose of this study is to better understand the urban elements and components, and percept the meaning of places and strengthen individual and social identity. The question of this research is determining the role of visual elements of Vaght O Saat path in Yazd in the amount of audience perception based on environmental perception factors. To answer this question, Vaght O Saat path in Yazd was selected, the research method in first part was field and descriptiveanalytical using library resources and valid research, and in the second part, data and research variables were analyzed based on survey method with observation tool, questionnaire and interview. The views of passersby in the field of identity perception of visual elements were collected through questionnaires with statistical volume taken from Cochran rsquo;s formula, and were analyzed in the form of SPSS software, during statistical tests. Different components in the environmental perception of Vaght O Saat rsquo;s path were considered, which included deep connection with the path, their awareness of the context and environment and background, and being from Yazd. And. On the other hand, the results of study show that visual elements such as archways, ribs and stonecarpet flooring of plinth and entrance of some distinguished public buildings, has a particular importance in reviewing visual elements of Vaght O Saat path in Yazd. In this regard, the registration of the pass that its protection and restoration can stabilize and intensify the role of path in the organization of residents rsquo; perceptual system, is one of the strategies to preserve and revive this historical passage.