بررسی مرمت‌های تکمیلی در نقش‌برجسته‌های سنگی محوطه ‌تاریخی تخت‌ جمشید از منظر جهان‌بینی دوران هخامنشی: مطالعه‌ای تطبیقی

مرمت تکمیلی به‌عنوان اقدامی مداخله‌ای که با هدف جبران بخش کمبود در آثار هنری و تاریخی انجام می‌شود، مانند هر اقدام حفاظتی دیگری، نیازمند شناخت و درک اثر است. بخش مهمی از شناخت از طریق آگاهی نسبت به دیدگاه و اندیشه‌ جامعه‌ مالک اثر نسبت به مقوله‌ هنر، به‌عنوان ابزاری برای بیان خود صورت می‌پذیرد؛ موضوعی که جهان‌بینی خوانده می‌شود. در اروپا و بعضی مناطق دیگر، مطالعات زیادی در رابطه با فلسفه و جهان‌بینی غالب در دوره‌های مختلف از جمله؛ یونان و رُم باستان، قرون وسطی، رنسانس و ... صورت گرفته‌اند. حاصل این مطالعات، ارائه‌ نظریات، مبانی و کنوانسیون‌های متعدد در حوزه‌ حفاظت و مرمت آثار است. در ایران اما به‌جز پژوهش‌هایی که بیشتر در مورد هنر و فلسفه‌ اسلامی انجام شده، کمتر به موضوع جهان‌بینی ایرانیان دوران باستان به‌ویژه دوره‌ هخامنشی پرداخته شده است. حال آنکه مرمت آثار این محوطه نیز از همان شیوه‌ها و مبانی مورد توافق بر پایه‌ جهان‌بینی غربی پیروی می‌کند. این مقاله با تمرکز بر موضوع مرمت‌های تکمیلی بخش‌های کمبود در نقش‌برجسته‌های تخت‌ جمشید از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای، تلاش می‌کند تا جهان‌بینی ایرانیان باستان دوره‌ هخامنشی و ارتباط آن با هنر و در نهایت، با مرمت میراث برجای مانده را تحلیل کند. در همین راستا، جهان‌بینی یونان باستان بررسی شده و دو فرهنگ غالب دنیای باستان؛ یعنی فرهنگ یونانی که نشات‌گرفته از اسطورگان یونانی بوده و فرهنگ ایرانی که سرچشمه آن، اصول اخلاقی توحیدی است، مقایسه می‌شوند. با توجه به وجود تفاوت‌های بنیادین میان جهان‌بینی و در نتیجه تاریخ هنر ایرانیان دوره‌ هخامنشی با همتایان اروپایی آنها؛ به‌ویژه یونانیان - به‌عنوان فرهنگ مولد تاریخ هنر اروپایی و در نتیجه فلسفه‌ حفاظت و مرمت به نظر می‌رسد داشتن رویکردهای یکسان نسبت به موضوعات حفاظت/ مرمت، به‌ویژه مداخلات حفاظتی، تنها بر اساس رویکردهای فلسفی و تاریخ هنر دنیای غربی قابل‌قبول نباشد و بنابراین، شاید نیاز به بازبینی اصول حفاظت/ مرمت در خصوص شیوه‌های مرمت تکمیلی در نقش‌برجسته‌های تخت جمشید باشد.

Investigating the Supplementary Restorations in Persepolis Stone Reliefs based on Achaemenids Worldview: A Comparative Study

Supplementary restoration which as an intervention measure aimed at compensating for the deficiency in historical and art works, like any other protective measure, requires recognizing and understanding the work. A major part of this understanding comes from our perception about the views and insights of the society that owned the concerned heritage with regards to the art as a tool to express itself: that is their worldview. Numerous studies have already been carried out in Europe and other parts of the world, on the subject of the prevailing philosophy and worldview of the people in different periods such as the ancient Greeks and Romans, medieval, renaissance, etc. These studies have resulted in numerous theories, principles and conventions in the field of the conservation/restoration of cultural properties. However in Iran, except for the several scientific studies on the Islamic art and philosophy, not much has been achieved on the Persian people rsquo;s worldview during ancient times and notably in Persepolis during Achaemenids period. This is despite the fact that the restoration works in Persepolis World Heritage site follows the same approved paths and principles based on the western worldview. This paper is focused on the survey of the supplementary restorations implemented on the lost parts of the stone reliefs in Persepolis through field studies and literature review, making an effort to investigate the Persians worldview during the time and its relation with art, and ultimately with the restoration of the remaining heritage. To this end, the worldviews of the ancient Greece and Rome are studied, and the two prevalent cultures of the ancient world, those of the Greeks stemming from Greek mythology, and the Iranian culture springing from the monotheistic ethical principles are compared. Considering the fundamental differences between the worldviews and consequently Iranian art history in Achaemenids era, and their counterparts in Europe, especially those of the Greeks - as the culture which produced European art history and thus their conservation and restoration philosophy it seems that having similar approaches to the conservation and restoration issues, in particular conservation interventions, may not to be accepted solely based on the philosophical approaches and the art history of the Western World, and therefore there might be a need to review the conservation/restoration