خوانش و سنجش بافت شهر/ محله به‌مثابه متن. مطالعه موردی: محله تاریخی سرتپوله سنندج

از منظر زبان شناسی، شهر را می توان در حکم یک متن، شامل مجموعه ای از اجزا و ساختارهای گوناگون که فراتر از حد یک جمله، نسبت به یکدیگر در رابطه هم نشینی قرار می گیرند، نگریست. در این نوع نگاه به شهر، آنچه بسان یک زبان مشترک، رابطه نحوی و انسجام و پیوستگی اجزای شهر را برقرار می سازد، دستور زبان شهر نامیده می شود. بررسی زبان شناختی متن شهر نیازمند رجوع به شاخه ای از زبان شناسی به نام زبان شناسی متن است که قواعد زبانی مترتب بر عناصر زبانی فراتر از مرز جمله را در بر می گیرد. هر متن ادبی، از به هم پیوستن مجموعه ای از جملات به وجود می آید؛ رابطه این جملات، درست همانند اجزای متن شهر تصادفی نیست، بلکه مجموعه همه عناصر و اجزا در ارتباطی قاعده مند، کلیتی ساختمند و منسجم را به وجود آورده و پیوستاری هماهنگ مبتنی بر اصول و قواعد معین را به دست می دهد. ترکیب این جملات در شهر، هم از قواعد دستوری پیروی می کند و هم معنایی. مقاله حاضر با استفاده از اصول و قواعد زبان شناسی، به معرفی نوعی روش شناسی برای تحلیل کالبدی و محتوایی شهرپرداخته و با کاربست این روش در مطالعه محله سرتپوله شهر سنندج که یکی از مهم ترین محلات مرکز تاریخی شهر و جزو نخستین هسته های پیدایش شهر بوده، معیارهای متن بودگی آن را با استفاده از تکنیک ها و ابزارهای طراحی شهری مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است. هدف این پژوهش، آسیب شناسی بافت این محله و دستیابی به نقاط قوت و ضعف محله سرتپوله بر اساس معیارهای متن بودگی بافت است. از این رو، آزمون متن بودگی در این محله، بر مبنای هفت معیار متن بودگی (پیوستگی، انسجام، بینامتنیت، پیام رسانی، پذیرفتگی، هدفمندی، موقعیت مداری) و با استفاده از تکنیک ها و ابزارهای طراحی شهری انجام گرفته است و در مجموع، میزان متن بودگی محله سرتپوله را به عنوان بخشی از شهر سنندج و درنسبت با کل شهر به دست می دهد. بر اساس یافته های تحقیق، محله سرتپوله به لحاظ معیارهای متن بودگی ضعیف ارزیابی می شود و این ضعف، ناشی از فرسودگی بافت و عدم توجه به ساختار محله و معیارهای متن بودگی در نوسازی های انجام شده مربوط به آن است

Reading and Assessing the City / Neighborhood FabricAs a Text. Case Study: Sar-Tapulah Historical Neighbourhood inSanandaj

From a linguistic point of view, the city can be seen as a text, consisting of different components and structures being related to each other beyond a sentence. Looking at the city from this point of view, what establishes a syntactic relationship and cohesion and coherence of the components of the city as a common language is called the syntax of the city. Linguistic study of the text of the city requires a branch of linguistics called text linguistics including linguistic rules and elements beyond the sentence. Every literary text arises from the joining of a set of sentences; the relation of these sentences is not just as random as the components of the city text, but the set of all elements and components in a regular relationship creates a structured and coherent whole and provides a harmonious continuum based on certain principles and rules. The combination of these sentences in the city follows both syntactic and semantic rules. Using the principles and rules of linguistics, this paper introduces a methodology for physical and content analysis of the city applying this method for the study of SarTapulah neighborhood of Sanandaj, which is one of the most important neighborhoods of the historical core of this city, in order to evaluate and analyze the criteria of its textuality using urban design techniques and tools. Applying a pathological approach towards this area the paper aims to come up with the strengths and weaknesses of SarTapulah neighborhood based on the textuality criteria. Therefore, the textuality test has been done in this neighborhood based on seven textuality criteria (cohesion, coherence, intertextuality, acceptability, informativity, intention, situationality) using selected urban design techniques and tools. The research findings show SarTapulah neighborhood weak in terms of textuality criteria, and this weakness is due to the deterioration of the neighborhood fabric and lack of attention to the structure of the neighborhood and textuality criteria in its related renovations.