شکل‌گیری شاخصه‌های معماری شهری دوره هخامنشی در دهانه غلامان

دهانه غلامان، محوطه‌ای هخامنشی واقع در سیستان (زرنگ دوره هخامنشی) است که در ابتدای این دوره بدون هیچ‌گونه پیشینه استقراری ایجاد شده و پس از 150 سال متروک می‌شود. این محوطه، با انتقال آب از یکی از شعبه‌های هیرمند مشروب شده و با وجود زمین‌های مساعد کشاورزی و نیز محیط نیزارهای اطراف هامون تغذیه می‌شود. سازه‌های معماری این محوطه با توجه به شرایط بومی، با استفاده از مصالح بوم زاد، خشت، ساخته شده و پراکندگی سازه‌ها در این محوطه نیز همچنان که با قابلیت‌های طبیعی سازش یافته، از الگو و سبک ایرانی مبتنی بر بافت اجتماعی و کاست هند و اروپایی پیروی کرده و باعث ایجاد چند بلوک (محله) شهری متفاوت شده‌اند؛ الگویی که با استقبال جوامع شهری در خاور نزدیک، در دوره‌های تاریخی اشکانی و ساسانی نیز همچنان ادامه می‌یابد. همچنین، مدلی که عامل شکل‌گیری بافت شهری در شهرهای سلطنتی دوره هخامنشی شده، با سبک و سیاقی متفاوت در این محوطه دیده می‌شود. هر چند شکل‌گیری این شهر، متاثر از نفوذ نخبگان دوره هخامنشی در منطقه سیستان بود، ولی متروک شدن آن، به‌دلیل عدم شکل‌گیری هویت شهری یا شهریگری نزد ساکنین آن اتفاق افتاد. با این حال، بر اساس انباشت حافظه معماری بومی در این محوطه، این فرض پایه‌گذاری می‌شود که از اواخر عصر مفرغ و پایان کار شهر سوخته تا دوره هخامنشی، علی‌رغم به‌دست نیامدن آثار و شواهد باستان‌شناختی، استقرارهایی در این منطقه وجود داشته‌اند

Formation of Urban Architectural Features of the Achaemenid Period at the Dahan-e Gholaman

The Achaemenid site of Dahani Gholaman is located in Sistan province (Ancient Zaranka). This city formed at the beginning of the Achaemenid period without any background of establishment and abandoned after 150 years. The water of site is supplied through transferring water from one of Hirmandchr('39')s branches and supported by favorable agricultural land and the canebrake around Hamoon. Architectural structures of this site concerning the local conditions are built by using indigenous materials like mudbrick. As well as the scattering of structures of this city adapted with natural capabilities, followed the Persian style based on social texture and IndoEuropean caste and creates several different city blocks (parish), the pattern that continues by the welcoming of urban communities in the Near East during the Parthian and Sasanian historical periods. Also, a model which has been the factor of forming urban texture in the royal cities of the Achaemenid period can be seen in a different style in this site. Although the formation of this city was influenced by the Achaemenid elite in the Sistan region, its abandonment happened to its inhabitants due to the lack of urbanization or urban identity. However, based on the accumulation of native architectural memory in this area, it assumes that from the late Bronze Age and the end of the Shahre Soukhte to the Achaemenid period, there were settlements in this area, in spite of the lack of archaeological evidence.