تحلیل برسازی هویت ملی ایرانی بر مبنای نژاد

هویت به‌عنوان یک عامل معنا ساز، نه یک امر ثابت که سیّال و متغیر است. مولّفه‏های اساسی هویت در طی زمان و تحت تاثیر برخی حوادث و اندیشه‏ها دچار تغییر و دگرگونی می‏شوند. مولفه نژاد و تبار مشترک به‌عنوان یک مولّفه هویت‏بخش برای ایرانیان در سده اخیر به‌ویژه در دوران جنگ جهانی اول و سال‏های پس‌ازآن، به مولّفه‏های هویت‏بخش اضافه گردیده است. این مقاله زمینه‏ها و چگونگی برسازی هویت ایرانی بر اساس مولّفه نژاد را با استفاده از روش تاریخیتحلیلی و با بهره‌گیری از نظریه برساخت‌گرایی مورد بررسی قرار داده است. یافته‏های پژوهش بر آن است که طرح مولّفه نژاد به‌عنوان یک عامل هویت‌ساز برای ایرانیان، تحت تاثیر اندیشه‏های نژادی اروپا، از دستاوردهای شرق‏شناسی بوده است. دوران جنگ جهانی اول به خاطر شرایط سیاسی و اجتماعی خاص ایران و ارتباط با آلمانی‏ها در این فرایند بسیار تاثیرگذار بوده است. با به قدرت رسیدن رضاشاه، ناسیونالیسم مبتنی بر نژاد تبدیل به ایدئولوژی دولت پهلوی گردید.