پراکندگی قدرت و ستیزه‌های ایلی در آذربایجان درآستانه تاسیس دولت قاجار

چکیدهبا مرگ کریم خان زند و منازعات خونین بین بازماندگان زندی بر سر میراث او و به دنبال آن کاهش و زوال قدرت دولت مرکزی، به رسم تاریخ سیاسی ایران، بار دیگر فرصتی ایجاد شد تا قدرت‌های منطقه‌ای و ایلی در ایالات و ولایات مختلف براساس میزان توان و قدرت سیاسی و نظامی خود، درصدد بسط قدرت خویش، خودمختاری، دستیابی به سلطنت و یا نقش آفرینی در معادلات قدرت برآیند. آذربایجان با موقعیت ویژه و مهمِ خود، با توجه به تنوع قدرت‌های ایلی و منطقه‌ای و پراکندگی آنها در جغرافیای این ایالت، بخش مهمی از این قدرت نمایی‌های سیاسی و نظامی را تجربه نمود. قدرت‌های ایلی آذربایجان و در راس آنها دنبلی‌ها و افشارها که به صورت سنتی از گذشته هر کدام بر بخش‌هایی از این ایالت وسیع و ثروتمند حکومت داشتند، با مرگ کریم خان زند به نقش آفرینی سیاسی دست زدند و از طرفی این ایالت مورد توجه دیگر مدعیان قدرت از جمله علی مرادخان زند و آقامحمد خان قاجار نیز قرار گرفت و هرکدام سعی کردند از این پراکندگی و تنوع قدرت بهره ببرند. در نهایت آقامحمد خان قاجار توانست با بهره‌گیری از اختلافات و ستیزه‌های ایلی مدعیان قدرت در آذربایجان، گام مهمی برای رسیدن به سلطنت را بردارد.