زمینه‌ها و شرایط گسترش طریقت نقشبندیه در کردستان ایران و عراق

یکی از طریقت‎های صوفیانه در اسلام، طریقت نقشبندیه است. بهاءالدین محمد نقشبند بخارایی را بنیان‌گذار طریقت نقشبندیه دانسته‎اند. آغاز طریقت نقشبندیه مربوط به خراسان قرن هشتم هجری است. با انتقال این طریقت و دعوت آن از خراسان به عراق و آذربایجان، کردستان ازجمله مناطقی بود که از سدۀ دوازدهم هجری تدریجاً به یکی از نواحی تبلیغ و رواج طریقت نقشبندیه تبدیل شد. بررسی چگونگی و علل گسترش طریقت نقشبندیه در کردستان موضوع بحث این پژوهش است. روش انجام این پژوهش، توصیفی‌تحلیلی بوده و درصدد پاسخ به این سوال است که چه عواملی موجبات گسترش طریقت نقشبندیه در کردستان ایران و عراق شد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد فعالیت‌های تبلیغی مشایخ نقشبندیه که با حکومت‌ها روابط مسالمت‌آمیز داشتند موجب شد افراد زیادی به این طریقت گرایش پیدا کنند. مشایخ طریقت نقشبندیه توانستند با جلب نظر و حمایت حکام کردستان و انجام فعالیت‌های مذهبی و عام‌المنفعه چون ساختن مسجد، خانقاه و کمک و مساعدت به نیازمندان و فقرا، در میان مردم مقبولیت پیدا کنند، به‌طوری‌که در گذر زمان خانقاه‌ها و مراکز تجمع صوفیه، علاوه بر کارکرد دینی و مذهبی، به ایفای نقش سیاسی و اقتصادی در جامعه کردستان پرداختند.

the backgrounds and conditions of expansion of naqshbandiyya tariqat in kurdistan of iran and iraq

one of the sufi tariqats in islam is the naqshbandi tariqat. bahauddin muhammad naqshband bukharai is considered the founder of the naqshbandi tariqat. the origin of the naqshbandi tariqat dates back to khorasan in the 8th century ah. as this tariqat spread from khorasan to iraq and azerbaijan, kurdistan gradually became one of the regions where the naqshbandi tariqat propagated and expanded from the 12th century ah. this research investigates the causes and methods behind the expansion of the naqshbandiyya in kurdistan. the study adopts a descriptive-analytical approach and seeks to answer the question: what factors contributed to the expansion of the naqshbandiyya in the kurdistan regions of iran and iraq? the research findings indicate that the proselytizing activities of the naqshbandi sheikhs, who maintained peaceful relations with the governments, attracted many people to this sufi order. the naqshbandi sheikhs gained acceptance among the people by earning the support of the rulers of kurdistan and engaging in religious and charitable activities, such as building mosques, establishing monasteries, and assisting the needy and poor. over time, sufi monasteries and gathering centers, in addition to their religious functions, began to play political and economic roles in the society of kurdistan.