بررسی عوامل تحریف در خاطرات شفاهی (با تکیه بر آثار منتشر شده خاطرات شفاهی در گیلان، 1390- 1400)

خاطرات شفاهی یکی از راه‎های دسترسی به رخدادهای گذشته‎است، اما گاهی راویان خاطره، اصحاب رسانه و قدرت و... وقایع را به نفع خود تغییر می‎دهند. براساس این پژوهش، تحریف خاطرات شفاهی به دو صورت فردی و غیرفردی انجام می‎شود. در بخش فردی، گنجاندن تصورات شخصی، مبالغه یا کم‎رنگ کردن رخدادها، ابرازِ گزینشی و کتمان برخی خاطرات، پیری و فراموشی، ممکن است تحریف در روایت را رقم بزند. در بخش غیرفردی هدایت خاطرات جمعی به امر غیرواقع، سوژه‎ها و موضوعات ممنوعه، حمایت از واقعه‎نگاری‎های خاص، تغییر زمینه و بافت جامعه و زیباسازی در خاطره با سازوکار ادبیات برخی از عوامل تحریف خاطرات شفاهی هستند که با تکیه بر کتاب‎های منتشرشده در گیلان در بین سال‎های 1391 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفته‎اند. نگارندگان در پی پاسخ به این پرسش‎اند که، چه عواملی موجب تحریف خاطره می‎شود؟ یافته‎های پژوهش نشان می‎دهد: ازآنجا که کنش ‌گران و شاهدان عینی رویدادها، روایتشان براساس مصلحت، منافع، طرز تفکر و ... شکل می‎گیرد، اغلب شاهد روایت‎هایی متفاوت از رویدادها هستیم. این تفاوت‎ها می‎تواند به اعتبار روایت خدشه وارد کند. همچنین صاحبان قدرت و رسانه تلاش می‎کنند رخدادها را به نفع خویش بازتعریف کنند. ازاین‎رو برای رسیدن به گفتارهای نزدیک به واقعیت، علاوه‎بر بهره‎مندی از روایت‎های متعدد، راستی‎آزمایی و اعتبارسنجی، استفاده از اسناد آرشیوی نیز می‎تواند نقش مهمی در بازنمایی خاطرات ایفا کند. روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی به شیوۀ توصیفی‎ تحلیلی است.

investigating distortion factors in oral memories (based on the published works of oral memoirs in gilan, 1390-1400)

oral memories are one of the ways to access past events. however, sometimes narrators of memory, media, power, etc. change the events in their favor. according to this research, the distortion of oral memories is done in both individual and non-individual ways. in the individual part, including personal ideas, exaggerating or understating events, selectively expressing and hiding some memories, aging, and forgetting may distort the narration. in the non-individual part, directing collective memories to unreality, forbidden subjects and topics, supporting special events, changing the context of society, and beautifying memories with the mechanism of literature are some of the factors distorting oral memories, which have been analyzed based on the books published in guilan between 2012 and 2021. the authors are looking for an answer to this question: what factors cause memory distortion? the research findings show that since the activists and eyewitnesses of the events form their narrations based on expediency, interests, ideology, etc., we often witness different narrations of the same events. these differences can damage the credibility of the narration. also, those in power and the media try to redefine the events in their favor. therefore, to reach speeches close to reality, in addition to benefiting from multiple narrations, verification, and validation, the use of archival documents can also play an important role in the representation of memories.