واکاوی خشک‌سالی و قحطی در نواحی شمالی خلیج‌فارس و واکنش‌ها نسبت به آن (1317-1324ش)

ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود با خشک‌سالی‌ها و قحطی‌های زیادی در طول تاریخ مواجه بوده است. یکی از این موارد خشک‌سالی و قحطی گسترده و فراگیر در نواحی شمالی خلیج‌فارس در فاصله سال‌های 1317 تا 1324 ش بوده است. با وجود پژوهش‌هایی چند در این زمینه، تصویری ناقص از این بحران توسط پژوهشگران فراهم شده است. این پژوهش در پی آن است تا بازتاب این بحران در نواحی شمالی خلیج‌فارس واقع در استان‌های هفتم و هشتم در دوره زمانی مذکور را بررسی نموده و اقدامات انجام‌شده در قبال این بحران را بررسی نماید. این پژوهش به روش توصیفی‌تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، اسناد آرشیوی، نشریات و منابع محلی نویافته انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد این بحران در نشریات آن دوره، اسناد دولتی و کتب خاطرات در قالب گزارش کمبود شدید مواد غذایی، ناامنی، مرگ‌ومیر فراگیر و مهاجرت گسترده، انعکاس قابل‌توجهی یافته است. بااین‌حال مراجعه به همین منابع نشان می‌دهد دولت مرکزی بنا بر عوامل مختلف نتوانست نقش موثری در کنترل این خشک‌سالی و قحطی ایفا کند. در همین رابطه درخواست کمک از متفقین برای تامین ارزاق نیز چندان نتیجه بخش نبود. هرچند در مواردی اقداماتی توسط آن‌ها انجام شد. در مقابل، نقش بخشی از اقشار اجتماعی نواحی درگیر در این بحران، در کاستن از رنج مردم موثر و قابل‌توجه بوده است.

an investigation of the drought and famine in the northern regions of the persian gulf and the reactions to it (1317-1324)

due to its geographical location, iran has faced many droughts and famines throughout history. one of these cases was the widespread and pervasive drought and famine in the northern regions of the persian gulf between the years 1317 and 1324. despite several studies in this field, researchers have provided an incomplete picture of this crisis. this research seeks to investigate the reflection of this crisis in the northern areas of the persian gulf, located in the seventh and eighth provinces, in the mentioned period and examine the actions taken against this crisis. this research has been carried out using a descriptiveanalytical method and relying on the library sources, archival documents, publications and new local sources. the results show that this crisis has been significantly reflected in the publications of that period, government documents and diaries in the form of reports of severe food shortages, insecurity, widespread deaths and extensive migration. however, referring to the same sources shows that the central government could not play an effective role in controlling this drought and famine due to various factors. in this regard, asking for help from the allies to provide food was not very fruitful. however, in some cases, actions were taken by them. on the other hand, the role of part of the social strata of the areas involved in this crisis has been effective and significant in reducing the suffering of the people.