طب عامیانه و بسترهای اجتماعی‎فرهنگی موثر بر آن در عصر صفوی

طب عامیانه در دورۀ صفویه، از برخی زمینه‎ها و بسترهای متعدد معرفت‎شناختی، فرهنگی و اجتماعی تاثیر پذیرفت. از یک طرف، خصلت‎های فکری و فرهنگیِ دیرپا، تثبیت‎شده و تاریخی، وضعیت جامعۀ ایرانِ عصر صفوی را به‎مثابۀ جامعه‎ای پیشامدرن تثبیت می‎کرد و از جانب دیگر، وقوع برخی تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در این دوره، بر وضعیت فرهنگی، نظام باورها، جهان‎بینی‎ها و هنجارها و اعمال طبقات اجتماعی در بستر زندگی روزمره تاثیر می‎گذاشت. این دو مولفۀ کلان به‎صورت مستقیم و غیرمستقیم، بر وضعیت طب عامیانه در این دوره تاثیر گذاشتند. فرضیۀ این پژوهش این است که طب عامیانۀ دورۀ صفوی، به‎صورت هم‎زمان از مولفه‎هایی هم‎چون اسطوره‎ای بودن جامعه، اتکا بر کیهان‎شناسیِ پیشامدرن، غلبۀ علوم غریبه و رویکردهای مبتنی بر طالع‎بینی، رواج گستردۀ خرافه‎گرایی و هم‎چنین وضعیت ساختاریِ علوم، تاثیر پذیرفت. تلاش می‎شود تا به روشی تحلیلی، این مسئله تبیین شود که بسترهای مهم و تاثیرگذار بر وضعیت طب عامیانۀ عصر صفوی، از کدام زمینه‎های معرفت‎شناختی، فرهنگی و اجتماعی تاثیر پذیرفت.

folk medicine and socio-cultural contexts affecting it in the safavid era

folk medicine in the safavid period was influenced by several epistemological, cultural and social contexts. on the one hand, the longlasting established historical, intellectual and cultural traits established the status of the iranian society of the safavid era as a premodern society. on the other hand, the occurrence of some political, social and cultural changes in this period influenced the cultural situation, the system of beliefs, worldviews, norms and actions of the social classes in the context of everyday life. these two major components directly and indirectly affected the state of folk medicine in this period. it is hypothesized that the folk medicine of the safavid period is affected by some factors, such as the mythic nature of the society, reliance on premodern cosmology, the predominance of foreign sciences and approaches based on astrology, the spread of superstition and also the structural state of science. using an analytical approach, the author tries to explain which of the epistemological, cultural and social factors highly affected the folk medicine in the safavid era?