تکاپوهای زنان تبریز در قحطی‌های نان عصر مظفری (1313 – 1324ق)

بحران‌ها و مشکلات اقتصادی در عصر قاجار، همواره عرصه را برای زندگی مردم تنگ می‌کرد. گرانی نان، ازجمله مهم‌ترین و حیاتی‌ترین مشکل اقتصادی مردم در این دوره بود. منابع تاریخی در اواخر دوره ناصری و در عصر مظفری از کمبود و گرانی نان در شهر تبریز و به‌تبع آن از اعتراضات مردمی در این شهر گزارش می‌دهند. شورش‌ها و اعتراضات عمومی در مورد کمبود نان، غالباً با حضور جدی زنان همراه می‌شد. در تبریز دوره مظفری نیز حضور زنان در اعتراضات بحران نان بسیار مشهود بود. پیروزی‌های زنان در بلواهای نان که بعضاً باعث عقب‌نشینی حاکمان و تغییر برخی مسئولان حکومتی در ایالات می‌شد، به زنان اعتمادبه‌نفسی می‌بخشید تا در مطالبات دیگر اجتماعی نیز وارد شوند و این اعتراض‌های جمعی به الگویی برای مبارزات بعدی زنان تبریز با حکومت قاجار در وقایع دوران مشروطه تبدیل شد. این پژوهش با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای بر آن است تا به نقش و تکاپوهای زنان تبریز در اعتراضات بر علیه بحران نان در عصر مظفری پرداخته و برخی نتایج و تاثیرات مبارزات آنان را در این زمینه بررسی کند.

the struggles of tabriz women during the bread famines of the mozaffari era (1313-1324 ah)

economic crises and problems in the qajar era have always threatened the people’s lives. the high price of bread was one of the most important and vital economic problems of the people in this period. historical sources at the end of the naseri era and during the mozaffari era report the scarcity and high cost of bread in tabriz and, as a result, public protests in this city. riots and public protests about the lack of bread were often accompanied by a serious presence of women. in tabriz during the mozaffari era, the presence of women in the bread crisis protests was very evident. women’s victories in the bread riots, which sometimes caused the retreat of the rulers and the change of some government officials in the states, gave women the confidence to participate in other social demands. these collective protests became a model for the subsequent struggles of tabriz women with the qajar government in the events of the constitutional period. this research, with a descriptiveanalytical approach and citing library sources, aims to deal with the role and efforts of tabriz women in the protests against the bread crisis in the mozaffari era and examine some of the results and effects of their struggles in this field.