ابعاد فرهنگی مشارکت ایران در نمایشگاه جهانی 1873 وین و تاثیر آن بر تولید و صادرات قالی ایران

با وقوع انقلاب صنعتی در اروپا و رواج تولید انبوه، نمایشگاه‌های جهانی با هدف عرضۀ توانمندی‌های فنی و فنّاورانه و یافتن بازارهای جدید صادراتی شکل گرفتند. پس از چهار دوره برگزاری این نمایشگاه‌ها در انگلیس و فرانسه، نمایشگاه جهانی پنجم با شعار «فرهنگ و آموزش» در سال 1873 در شهر وین اتریش برگزار شد. کشور ایران نیز به‌طور رسمی و با برنامه‌ریزی قبلی در این رویداد شرکت کرد. هدف از این پژوهش، شناسایی ابعاد مختلف مشارکت ایران در این نمایشگاه و مطالعۀ تاثیر این حضور در رونق تولید و صادرات قالی‌ ایران به‌عنوان سرآمد هنرهای صناعی کشور است. به نظر می‌رسد حضور و بازدید رسمی ناصرالدین‌شاه قاجار از این نمایشگاه، نگاه شرق‌سوی حاکم بر جامعه اروپایی را تقویت و پاویون ایران را در کانون توجهات قرار داد. دراین‌بین، نمایش قالی‌های دستبافت ایرانی که تحسین نخبگان فرهنگی و منتقدان تولید انبوه را به همراه داشت، نقش مهمی در گرایش جوامع غربی نسبت به خرید قالی‌های دستبافت به‌عنوان مظاهر فرهنگی ایران و احیای تولید و صادرات این فرآوده سنتی ایرانی را در عصر قاجار در پی داشته است.

Cultural Dimensions of Iran’s Participation in the 1873 Vienna World’s Fair and its Impact on the Production and Export of the Iranian Carpets

With the outbreak of the Industrial Revolution in Europe and the spread of mass production, global exhibitions were formed with the aim of offering technical and technological capabilities and finding new export markets. After four exhibitions in England and France, the Fifth World Exhibition was held in Vienna, Austria, in the year 1873 under the slogan of Culture and Education. Iran also participated in this event officially and with a prior planning. The purpose of this study is to identify the various dimensions of Iran’s participation in this exhibition. It also examines the impact of this presence on the prosperity of Iranian carpet production and exports as the country’s leading industrial arts. It seems that the official presence and visit of Nasser alDin Shah Qajar to this exhibition strengthened the view of the ruling side of the European Union and put the Iranian pavilion at the center of attention. Meanwhile, the display of Iranian handwoven carpets, which was admired by the cultural elites and critics of mass production, played an important role in the tendency of Western societies to buy handwoven carpets as the cultural manifestations of Iran and revived the production and export of this traditional Iranian product in the Qajar era.