فضل الله روزبهان خنجی و مولفه‌های مشروعیت‌‌ساز در حکومت آق‌قویونلوها

نابسامانی‌های بوجود آمده در جامعه ایرانی، در بازه زمانی دو‌سه قرن پس از برافتادن خلافت عباسی، چنان گسترده شده بود که، این جامعه را، به نهایت انحطاط خود رسانید، از این روی، برخی از اندیشمندان و نخبگان ایرانی از همان ابتدا، درصدد رفع و دفع این ناهنجاری‌ها برآمده و به روش‌های مختلف، در این زمینه تلاشهایی را، انجام دادند، در این میان، فضل‌الله روزبهان خنجی، ازجمله اندیشمندانی است که در دوره حکومت سلطان یعقوب آق‌قویونلو، با آگاهی از این اوضاع و با هدف تلقین حکومتی تشریعی، تلاش‌های بی‌شائبه‌ای را انجام داده و با بهره‌گیری از ترفندهای مختلف، ظهور حکومت آق‌قویونلو را، برپایه انگاره موعود محورِ مجددمائه، تبیین نموده است، درواقع، خنجی در راستای این هدف، و با استفاده از مولفه‌هایی دیگر، نظیر مشیت‌گرایی، تاویل‌گرایی و نمادهایی از اندیشه ایرانشهری مانند، فرهمندی، عدالت‌محوری و خردمندی، درصدد برآمده است تا، حکومت آق‌قویونلو را، حکومتی مشروع معرفی نماید، از این روی، در موارد متعدد، این مولفه‌ها را، در عالم‌آرای امینی، به کار گرفته است، البته این رویکرد خنجی، در دیگر آثار وی، نظیر سلوک‌الملوک و مهمان‌نامه بخارا، که به هنگام حضور وی در دربار خوانین ازبک، تالیف شده است نیز، خودنمایی می‌کند.

Fazlullah Roozbahan Khonji and components of legitimacy maker in the Aq Qoyunlu’s government

Disruptions of Iranian Society ,So widespread, after the fallen of the Abbasid caliphat, and This society was finally degenerate, Hence, from the begnning some Iranian intellectuals and elites, sought to eliminate these abnormalities and attempted to do in various ways, In the meantime, Fazlullah Roozbahan Khonji, that One of the thinkers in Aq Qoyunlu periode, that Knowing this Situation, and using various tricks for inculcating a Shariah government, has explained, Established Aq Qoyunlu, based on the notion Mojadade Maae, In fact, Khonji, in pursuit of this goal, and by using other elements, such as persuasiveness, interpretation, and symbols of Iranshahrit,s thought, such as Divine wrongs, justice, and wisdom, introduce the legitimacy of the Aq Qoyunlu, Hence, these elements have been used in the Alam Araye Amini. Of course, this approach, of Khonji, during his visit to the Uzbek court, as the theorist of the advocate of this government, was reflect in the works, as Solouk Al molouk and Mehman Nameye Bukhara.