پژوهشی درباره جایگاه کُردهای جزیره و دیاربکر در حکومت آق‌قویونلو

اتحادیه آق‌قویونلو از جمله حکومت‌هایی بود که باخاستگاه عشایری در ایران روزگار پس از سقوط ایلخانان در منطقه دیاربکر نشو نما یافته و برای مدتی نیز موفق به سلطه در نواحی مرکزی شدند. از سویی کُردها به‌عنوان جمعیت غالب در مناطق جزیره و دیاربکر، همچون ترکمانان هویتی عشیرتی و ساختاری قبیله‌ای داشته و در پیوند با حکومت آق قویونلو در آن مقطع تاریخی نقش سیاسی موثری ایفا کردند.از آنجایی که قبایل کُرد در تحولات سیاسی این روزگار تاثیر‌گذار بودند، می‌توان این پرسش را مطرح کرد که نقش سیاسی کُردها در مناسبات قدرت میان حکومت آق‌قویونلو و رقبای سیاسی ایشان چه بوده است؟ چه عواملی در واگرایی و همگرایی آنها در پیوند با این قدرت فائقه تاثیرگذار بوده است؟نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که قبایل کُرد در دولت آق‌قویونلوها، نقش فعالانه‌ای داشته و سیاست بهره جویانه‌ای را پیش گرفتند و موفق شدند تا با برقراری ارتباط حسنه با آق قویونلوها در تشکیلات حکومتی و مناصب نظامی آنها جایگاه قابل توجهی بدست آورند. قدرت‌های محلی کُرد در منطقه با توجه به قدرت و نیروی نظامی و سیاسی ایشان، در اتحادیه آق‌قویونلو به کار گرفته شدند و در تاسیس، تحکیم و توسعه این حکومت به اندازه چشم‌گیری تاثیر داشتند. همچنین عناصر مختلفی از جمله دوری جغرافیایی به مرکز قدرت آق‌قویونلو و نیز میزان توان نظامی و سیاسی ایشان در واگرایی و همگرایی ایشان تاثیر گذار بوده است.

Role of Jaziah and Diar e Bakr Kurds during Aq Qounlu periodA Yazdan Farrokhi

After the collops of Ilkhanid dynasty, Aq Qounlu confederation with nomadic field succeeded to rule on Diar e Bakr, Jazirah and part of Iran. In other side, Kurds as main population of Aq Qounlu central territory has important political role in this time. Due to the role of Kurds this article try to answer this questions: What was political role of Kurd in relationship to Aq Qounlu dynasty and other rivals? What was effective factors on collaborate and uncollaborated between them? Results of this research prove that the Kurds by active and opportunistic political with Aq Qounlu rule, acquire important position on political and military hierarchy. Kurd local center in accordingly to military and political power used by Aq Qounlu rule and has main role on establishment and strengthen of this reign. Also nearness and distance of Kurds to center of Aq Qounlu rule is important element in relationship between them.