پان‌ایسم در خاورمیانه؛ نگاهی به پان‌ایرانیسم – پان‌عربیسم پان‌اسلامیسم مطرح‌شده در دهۀ 1960م./1340ش

خاورمیانه در قرن بیستم به ویژه پس از جنگ جهانی دوم، تجربه چندین هم گرایی و واگرایی قومی،ملیتیودینیرا داشته است. یکی از این هم گرایی ها، حرکت «پان ایسم» بود. پان عربیسم، در این دوره با رهبری جمال عبدالناصر، جان تازه ایی گرفت. در مقابل، ناسیونالیسم ایرانی نیز در اشکال مختلف پررنگ تر شد. پان اسلامیسم نیز یکی دیگر از جریانات هم گرایی آن سال‌ها بود که بر وحدت اسلامی تاکید می‌کرد. آنچه پان عربیسم و پان ایرانیسم را در این برهۀ زمانی مقابل هم قرار می داد، به کار بردن واژه های‌ نامانوس برای برخی از نقاط ایران بود. با توجه به آنچه گفته شد، پرسش اصلی آن است که شیوۀ برخود نهادهای ملی و مدنی ایران با پان عربیسم مطرح شده از سوی ناصر چگونه بود؟ فرض بر آن است که باوجود مخالفت تمام نهادهای سیاسی و مدنی، حکومت ایران که به دنبال تنش زدایی در منطقه بود با طرح دوبارۀ پان اسلامیسم، مردم خاورمیانه را به هم گرایی با واسطۀ دین اسلام دعوت نمود. این بررسی براساس اسناد و مدارک موجود در این باره تنظیم و با روش توصیف و تحلیل ارائه شده است.

Paneism the Middle EastA Look at PanIranism, PanArabism, PanIslamicism in the 1960s

MiddleEasthasexperienced several ethnic, national, and religious convergences and divergences along the 20th century, especially after the World War II. Paneism was one of the mentioned convergences. PanArabism took a fresh start with Gamal Abel Nasser's leadership in this period. Iranian nationalism was also mutually highlighted in various forms. Emphasizing the Islamic unity, Pan Islamicism was another trend of convergence of those years.WhatcausepanArabismandpanIranismbeing confronted in this period of time was the use of indecent words for some parts of Iran. The main question, according what was mentioned above, is: How did Iranian national and civil institutions confront with Nasser's proposed panArabism? It is assumed that the Iranian government, which sought to reduce tentions in the region, invited the Middle East people to converge with the religion of Islam through bringing panIslamism up again, in spite of the opposition of all Iranian political and civil institutions. Using a descriptive – analytic method, this study has been accomplished based on available documents.