شکل گیری چهره اسکندر در حافظه تاریخی ایرانیان(مروری بر داراب نامه طرسوسی)

حافظه تاریخی یا حافظه جمعی (خاطره جمعی ) در بین آن بخش از مطالعات تاریخ فرهنگی که به اندیشه و روح مشترک مربوط می شود، از مطالعاتی است مغفول مانده. این نوع حافظه در متون تاریخی و ادبی جلوه ای روشن دارد و کافی است به طور مثال با مداقه در کاربرد برخی از اسامی و القاب به صورت‌بندی اندیشه و نوع نگاه مشترک بین یک ملت یا ملت های جهان رسید. آنچه در فرهنگ ما راجع به اسکندر مطرح است، از این نمونه است. اسکندر در فرهنگ ملت ما و برخی فرهنگ های دیگر، افسانه و گاه اسطوره ای بی بدیل است. شاهنامه به طور مشخص می تواند از این نمود حافظه تاریخی راجع به اسکندر پرده بردارد و پس از آن اسکندرنامه نظامی نیز با پرداختی گسترده تر واجد همین اهمیت است. افزون بر این آثار، متن داستانی داراب نامه نوشته ابوطاهر طرسوسی، داستان پرداز قرن ششم هجری ـ قمری نیز، به نوعی، کوششی است برای ایرانی کردن و افسانه ساختن از چهره این جهانگشای یونانی. بر این اساس، در متون تاریخی تشبیه عملکرد برخی از پادشاهان ایران به اسکندر را می توان به صورتی کاملاً معنادار ملاحظه کرد.