بررسی گذر‌گاه‌های قفقاز در دوره باستان و دلایل اهمیت یافتن گذرگاه « لازیکا» در واپسین رقابت های ایران ساسانی و بیزانس

در طول تاریخ باستان، اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، با گذر از گذرگاه های قفقاز، به خصوص دو گذرگاه پراهمّیّت «دربند» و «داریال»، مناطق ثروتمند جنوبی را غارت می کردند. در دوران شاهنشاهی خسرو انوشیروان، استحکامات نیرومندی در مقابل این گذرگاه ها ساخته شد و اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز دیگر نتوانستند از طریق این دو گذرگاه مناطق جنوبی را مورد هجوم قرار دهند. در این مقاله با بهره گیری و استنتاج از اغلب منابع تاریخی مرتبط، اعم از قفقازی، رومی و ایرانی ـ اسلامی، تلاش کرده ایم تا نشان دهیم چگونه در سده 6 میلادی، در پی نفوذناپذیری دو گذرگاه مذکور، اقوام بیابان گرد شمال قفقاز برای نفوذ به مناطق جنوبی، متوجه گذرگاه سوم قفقاز، یعنی لازیکا شدند، و چگونه ایرانیان و بیزانسی ها با جنگ و دیپلماسی کوشش می کردند بر این گذرگاه مسلط شوند.