مدارس آمریکایی و سیاست‌های آموزشی در دوره پهلوی اول (1304-1320 ه.ش)

از اقدامات میسیونرهای مسیحی آمریکایی در ایران دوره قاجار، ایجاد مدارسی با سبک آموزشی جدید در نقاط مختلف ایران بود. تا پیش از دوره پهلوی، فعالیت این مدارس کمابیش با سازش یا همکاری حکومت همراه بود؛ اما با روی کار آمدن رضاشاه و تلاش بیشتر حکومت برای نظارت و ایجاد یکپارچگی در نظام آموزشی در سراسر ایران، حکومت آرام آرام نظارت خود را بر مدارس خارجی و از جمله این مدارس بیشتر کرد. قوانین مختلفی تصویب و اجرا شد که به تدریج عرصه را بر مدارس آمریکایی تنگ ‌کرد. به فعالیت مدارسی که قوانین این نظم جدید را نمی‌پذیرفتند به آسانی خاتمه داده می‌شد؛ اما این اقدامات نیز برای اطمینان از فعالیت‌ مدارس آمریکایی در چارچوب قوانین جدید کافی به نظر نمی‌رسید. پژوهش حاضر تلاش دارد به کمک اسناد نویافته مراکز آرشیوی و به شیوه توصیفی تحلیلی به این پرسش‌ پاسخ دهد که تحولات نظام آموزشی در دوره پهلوی اول چگونه بر فعالیت‌های مدارس میسیونری آمریکایی تاثیر گذاشت؟ این پژوهش مدعی است که علیرغم برخی مقاومت‌ها بیشتر مدارس میسیونری آمریکایی تلاش کردند خود را با نظم جدید وفق دهند تا فعالیت آنان با مشکل جدی مواجه نشود. گرچه در نهایت در سال‌های پایانی حکومت پهلوی اول بر اساس برنامه‌های متمرکز وزارت فرهنگ ناچار شدند با فروش کلیه اموال خود به دولت، به فعالیت‌شان خاتمه دهند. به نظر می‌رسد نظارت دولت بر مدارس میسیونری آمریکایی کمتر تابعی از فراز و فرود رابطه سیاسی بوده است. در واقع این پژوهش در پی اثبات این فرضیه است که وزارت معارف/فرهنگ با تدوین و اجرای برنامه متمرکز آموزشی در جهت تقویت راهبرد دولت-ملت، فعالیت مدارس میسیونری آمریکایی را محدود کرد و سپس به فعالیت آنها خاتمه داد

american schools and educational policies during the pahlavi i era (1925-1941)

one of the actions of american christian missionaries in iran during the qajar period was the establishment of schools with a new educational style in various parts of the country. until the pahlavi era, the activities of these schools were somewhat aligned with or cooperated with the government. however, with the rise of reza shah and the government’s increased efforts to oversee and unify the educational system across iran, the government gradually expanded its supervision and control over these schools. various laws were enacted and implemented that gradually tightened the space for these schools. schools that did not accept the new regulations were easily closed down. however, these measures alone did not seem sufficient to ensure that american schools operated within the framework of the new laws. the present research aims to answer the question, through archival documents and a descriptive-analytical approach, of how the changes in the educational system during the early pahlavi period affected the activities of american missionary schools. this study argues that despite some resistance, most american missionary schools tried to adapt to the new order to avoid serious problems with their operations. although, in the final years of the first pahlavi era, they were forced to end their activities by selling all their property to the government, due to the centralized educational policies of the ministry of culture. it appears that the government’s supervision of american missionary schools was less influenced by the fluctuations of political relations. in fact, this research seeks to answer the hypothesis that the ministry of education/culture, by formulating and implementing centralized educational programs, restricted and ultimately dismantled the activities of american missionary schools in line with the nation-state strategy.