تصویر شاهنشاهان هخامنشی در نوشته های آیسخولوس و هرودت: مقایسه روایت ها

این پژوهش روایت های آیسخولوس و هرودت از شاهنشاهان هخامنشی را به تصویر کشیده و می کوشد تا نشان دهد ایشان چگونه روایتی از شاهنشاهان هخامنشی به دست داده و در این باره بر چه منابعی تکیه کرده اند. اهمیت آن در درک بهتر نحوه تاریخ نگاری هرودت و بهره بردن آن از روایت آیسخولوس در کنار دیگر منابع است. پرسش اصلی و مساله ای که مطرح بوده، این است که آیسخولوس و هرودت هر یک در روایت خویش از چه منابعی بهره برده و چگونه روایتی به دست داده اند. رویکرد و روش تحقیق در این پژوهش، اندیشه ای است. به این معنی که روایات آیسخولوس و هرودت را در کنار یکدیگر می گذارد تا دریابد چگونه روایتی از شاهنشاهان هخامنشی به دست داده اند. فرضیه یا مدعای اصلی اینکه آیسخولوس که خود شاهد لشکرکشی ایرانیان بوده، در عین اینکه روایتی دست اول به دست می دهد، بر مبنای الگوی تراژدی های یونانی به بازنویسی آن پرداخته و هرودت در حالی که تا حد زیادی تحت تاثیر روایت آیسخولوس از شاهنشاهان هخامنشی و لشکرکشی خشیارشا به یونان است، در روایت خویش از منابع دیگری نیز بهره برده است. داده ها و نتیجه آنکه روایت های آیسخولوس و هرودت از شاهنشاهان هخامنشی و لشکرکشی خشیارشا به یونان شباهت ها و تفاوت هایی نشان می دهند. روایت آیسخولوس بر مبنای الگوی تراژدی های یونانی، به روایت لشکرکشی خشیارشا به مثابه شاهی می پردازد که پندارهای واهی اش او را به اعمال گستاخانه ای می کشانند که سرنوشت محتومی از جانب خدایان دربردارد. روایت هرودت نیز تا حد زیادی برگرفته از روایت آیسخولوس است. فراز و فرودهایی که هرودت در زندگی شاهنشاهان هخامنشی و به‌ویژه خشیارشا به تصویر می کشد و تاثیر دخالت خدایان و سرنوشت در زندگی آنها، همگی یادآور تراژدی های یونان باستان، در اینجا به‌طور مشخص ایرانیان آیسخولوس می باشند. در عین حال هرودت از منابع دیگری نیز بهره برده و جزئیات بیشتری نسبت به آیسخولوس به دست می دهد تا به مثابه یک مورخ، دلایل و عوامل این لشکرکشی را نشان دهد. با وجود این، روایت آیسخولوس دهه ها مقدم بر روایت هرودت بوده و به روزگار واقعه نزدیک تر است. همچنین روایت وی از شاهنشاهان هخامنشی، آن‌گونه که از زبان آتوسا، داریوش و خشیارشا روایت می شود، تفاوت هایی با روایت هرودت دارد که قابل توجه اند.

the image of achaemenid emperors in the writings of aeschylus and herodotus: comparing the narratives

this study depicts the narratives of aeschylus and herodotus about the achaemenid emperors and tries to show how they gave a narrative about the achaemenid emperors and what sources they relied on in this regard. its importance lies in a better understanding of herodotus’s historiography and its use of aeschylus’s narration among other sources. the main question and the problem that has been raised is to what sources did aeschylus and herodotus use in their narration and what narration they give. the approach and the research methodology of this study is a thought. this means that it puts the narratives of aeschylus and herodotus next to each other to find out how they gave a narrative about the achaemenid emperors. the thesis is that aeschylus, who himself witnessed the persian campaign, while giving a first-hand account, rewrote it based on the model of greek tragedies, and herodotus, while largely is influenced by aeschylus’ account of the achaemenid emperors and xerxes’ campaign to greece, he used other sources in his narration. as a result and data, the narratives of aeschylus and herodotus about the achaemenid emperors and xerxes’s campaign to greece show similarities and differences. based on the model of greek tragedies, aeschylus’s narrative tells the story of xerxes’ campaign as a king whose delusions lead him to do brazen actions that involve an inevitable fate from the gods. herodotus’ narrative is largely derived from aeschylus’s narrative. the ups and downs that herodotus depicts in the lives of the achaemenid emperors and especially xerxes and the influence of the intervention of gods and fate in their lives are all reminiscent of the ancient greek tragedies, here specifically the persians of aeschylus. at the same time, herodotus also uses other sources and gives more details than aeschylus to show the reasons and agents of this campaign as a historian. despite this, aeschylus’s narrative is decades ahead of herodotus’s narrative and is closer to the time of the event. also, his narration of the achaemenid emperors, as narrated by atossa, darius and xerxes, has significant differences from herodotus’s narration.