هرموز و یکپارچگی حوزۀ دریای پارس

دریای پارس در طول تاریخ همواره یکی از مسیرهای ارتباطی مناطق اقتصادی شرق و غرب آسیا به‌حساب آمده است. این دریا با تسهیل انتقال کالا، حلقۀ اتصال تجارت این ناحیه بود و خود جزئی از این مناسبات قلمداد می‌شد که در حاشیۀ اقتصاد اقیانوس هند قرار داشت. با برآمدن ملوک هرموز، این نقش همچنان ادامه پیدا کرد، اما ماهیت روابط تغییر یافت و خود به منطقۀ اقتصادی مستقلی تبدیل شد؛ به‌طوری‌‎که از اقیانوس هند استقلال یافت و به تعبیر والرشتاینی، از منطقۀ نیمه‌پیرامونی به مرکز تبدیل شد؛ چرا و چگونه این تغییر و تبدیل رخ داد؟ امرای هرموز چگونه این تغییر را ایجاد کردند؟ این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد تاریخی، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد و چگونگی این دگرگونی را بازمی‌نمایاند. پژوهش حاضر نشان داد امرای هرموز با درک درستی از مناسبات و اهمیت دریای پارس کوشیدند از ابزارهای دردسترس برای تشکیل یک حوزۀ مستقل استفاده کنند و تا حدودی در دستیابی به اهدافشان موفق بودند. برخلاف دیدگاه طرفداران والرشتاین، سیاست و تمرکز قدرت سیاسی، عامل اصلی شکل‌گیری جهان اقتصاد دریای پارس بود. این عامل خود را در دو شکل اتحادیۀ تجار و تسلط بر مسیرهای دریایی نشان داد.

hormuz and the integrity of the pars sea area

throughout its history, the pars sea has been regarded as one of the communication routes between east and west asian economic regions. by facilitating the transfer of goods, this sea served as the trade link between this region, and it was regarded a part of these connections, which were situated at the edge of the economy of the indian ocean. this role persisted with the rise of hormuz, but the nature and structure of relationships changed. at this point, the persian sea itself became an independent economic region and acquired some independence from the indian ocean; according to wallerstein, it shifted from a semi-peripheral to a central position. currently, the pars tavantes sea should establish a balanced and reciprocal relationship with other global sectors. why and how did this transformation occur? how did the authorities of hormuz effect this transformation? this article attempts to address these questions using a descriptive-analytical approach and a historical perspective in order to pave the way for this transformation. this research revealed that hormuz rulers, with a correct comprehension of the ties and significance of the persian sea, attempted to use the available tools to establish an independent domain, with varying degrees of success. traditional trade sea routes and trade hubs in the persian sea were among these instruments. this research also revealed that, contrary to the belief of wallerstein’s supporters, who in their studies of the economic worlds of other regions did not identify political concentration as one of their characteristics, politics and the concentration of political power were the most influential factors in the formation of the persian sea’s economic world. by establishing political power and destroying other independent commercial centers, the kings of hormuz were able to transform the persian sea into a separate economic realm.