چگونگی نفوذ و گسترش زبان فرانسه در ایران، با تکیه بر نقش مدارس (از آغاز دوره قاجار تا جنگ جهانی یکم)

این نوشته میکوشد تا بخشی از اوضاع فرهنگی ناشناخته دوره قاجار را، در ارتباط با چگونگی گسترش زبان فرانسه در ایران، مورد بررسی قرار دهد. در این دوره، به ویژه از زمان محمّد شاه (1264-1250ق.)، علل سیاسی - اجتماعی گوناگون از یک سو و از سوی دیگر، نهادها و شخصیتهای مختلف، بسترهای مناسبی را برای نفوذ زبان و ادبیات فرانسه در ایران فراهم کرده‏اند؛ اما چنان که خواهد آمد، مهمترین نقش را در این فرآیند تاریخی «مدارس آلیانس فرانسه»، ایفا کرده‏ است که از سال 1889 (1307 ق.) در ایران پاگرفت. از این رو در بخش نخست این پژوهش، علل و عوا‏‏مل بسترساز مذکور، مورد مطالعه قرار می‏گیرند. سپس در بخشی دیگر، پس از بازتاب اهداف آلیانس فرانسه، چگونگی برپایی مدارس آن در ایران و چالش‏های پیش روی این نهاد، مورد بررسی قرار می‏گیرند تا نشان داده شود که با وجود این چالشها، چگونه آلیانس توانست به کمک دولت فرانسه بر آن‏ها چیره شده و راهبرد فرهنگی آن کشور را ـ با محوریت زبان و ادبیات ـ به پیش برد. سرانجام در پایان همین بخش، کارکرد‏های آموزشی و فرهنگی آلیانس فرانسه مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت، تا میزان گسترش زبان و ادبیات فرانسه، در جامعه آنروز ایران بهتر نمایانده شود.