بازخوانی رابطه بینامتنی تاریخ محلی گیلان و حاکمیت در تاریخ اجتماعی – شیعیِ عصر صفویه

متون علاوه بر اینکه منابعی تاریخی اند شایسته توجه در مقام متونی هستند که گویای نوع رویکردهای مورخان به جامعه و حاکمیت است و براساس همین نوع نگاه به متون تاریخی است که مورخ می تواند بسترهایی برای فهم تاثیری که این متون در برداشت ما از تاریخ ایجاد می کنند فراهم نماید. این مقاله درصدد است با مرجع قرار دادن مفهوم بینامتنیت در تئوری ژولیا کریستوا و زیگمون فروید، متن تاریخی-شیعی کتاب گیلان و دیلمستان مرعشی را در تعاطی با متن حاکمیت و جامعه وقت قرار دهد تا بر هم کنش میان این متون در مقام امری بینامتنی را به مبنایی برای استخراج انواع این روابط در عصر صفویه بدل نماید. سوال اصلی پژوهش آن است که سنخ های روابط بینامتنی تاریخ محلی و حاکمیت کدام هستند؟و چگونه این روابط می توانند رویکردی به فهم تاریخ اجتماعی بگشایند؟ فرضیه اصلی پژوهش وجود روابط متعدد میان متن تاریخی یادشده و متن حاکمیت آل کیا و جامعه وقت می باشد که در سطح جمع آوری داده ها با روش اسنادی و در سطح تحلیلی با روش ارجاع نظری صورت پذیرفته است. یافته های تحقیق با احصاء سه رابطه بازتولیدی، رابطه تصعیدی و رابطه انتقادی میان متن تاریخی گیلان و دیلمستان و متن حاکمیت و جامعه وقت نشان می دهد تواریخ محلی از ناحیه نوع رابطه متن خود با متن حکمرانی، نوع رابطه با متن اجتماعی را نیز رقم زده اند؛ زیرا آنگاه که نوع این رابطه با متن حکمرانی، بازتولیدی و تصعیدی بوده است، رابطه با متن اجتماعی، انسدادی بوده یا به نفع حاکمیت سوگیری کرده است و تنها آنگاه که نوع این رابطه انتقادی بوده است، رابطه با متن اجتماعی برقرار گردیده است و حقوق و ملاحضات اجتماعی در برابر نهاد رسمی قدرت، برجسته شده است.

rereading the intertextual relationship between the local history of gilan and sovereignty in the social-shia history of the safavid era

the texts, in addition to being historical sources, deserve attention as texts that show the types of historians’ approaches to society and governance and it is based on this kind of look at historical texts that the historian can provide platforms for understanding the impact these texts create on our understanding of history. by referencing the concept of intertextuality in the theory of julia kristeva and sigmon freud, this article aims to put the historical-shia text of gilan and dilmestan marashi’s book in contact with the text of governance and society of the time, to turn the interaction between these texts as an intertextual matter into a basis for extracting the types of these relationships in the safavid era. the main research question is what are the signs of intertextual relations between local history and governance? and how can these relations open an approach to understanding social history? the main hypothesis of the research is the existence of multiple relationships between the aforementioned historical text and the text of al-e-kia government and the society of the time, which was done at the level of data collection with the documentary method and at the analytical level with the theoretical reference method. the findings of the research by considering the three relationships of reproduction, sublimation and critical relationship between the historical text of gilan and dilmistan and the text of the government and society, show that local chronicles have also determined the type of relationship with the social text in terms of the type of relationship between their text and the governance text; because when the type of this relationship with the governance text was sublimation and reproduction, the relationship with the social text was obstructed or biased in favor of governance and only when the type of this relationship has been critical, the relationship with the social context has been established and social rights and considerations have been highlighted in front of the official institution of power.