مجاهدان قفقازی و مناقشات محله‌ای تبریز (جمادی‌الاول-ذو‌الحجه سال 1325ق)

بسیاری از پژوهشگران، جنبش مشروطه را سرآغاز تاریخ نوین ایران قلمداد کرده‌اند. این رویداد پیامدهای فراوانی در پی داشت که یکی از آن‌ها، پدیدآمدن دسته‌های نظامی موسوم به «مجاهدان» در شماری از شهرهای ایران، به ویژه تبریز، بود. «مجاهدان قفقازی» گروهی از ایرانیانِ مهاجر به قفقاز بودند که در تحولات تبریزِ عصر مشروطه، نقش بارزی ایفا کردند. نکته مهم راجع به مجاهدان قفقازی، مربوط به عملکرد آنان در شکل‌گیری مناقشات محله‌ای تبریز در ماه جمادی‌الاول سال 1325ق است که منجر به آغاز درگیری داخلی شهری در ذو‌الحجه همان سال شد. تاکنون پژوهش مستقلی راجع به این موضوع منتشر نشده است. پژوهش حاضر برآن است تا با ارزیابی دیدگاه‌های متفاوتِ راجع به مجاهدان قفقازی، رویکرد نوینی را نسبت به نزاع‌های داخلی تبریز در سال 1325ق اتخاذ کند.   مناقشات محله‌ای تبریزِ سال 1325ق این پرسش را پیش می‌کشند که چگونه نزاع‌های داخلی تبریز شکل گرفتند و محلات چه رویکردی را نسبت به مسئله مزبور اتخاذ کردند؟ در این پژوهش تلاش شده است تا با تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش توصیفی-تبیینی، به پرسش فوق پاسخ داده شود. ‌فرضیه پژوهش حاضر مبتنی بر این است که تضاد انگیزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مجاهدان قفقازی و حامیان ایشان با گروه‌های سنت‌گرای شهری سبب شکل‌گیری و تداوم مناقشات محله‌ای تبریز در سال 1325ق شد.

caucasian mujahids and neighborhood conflicts in tabriz (jumadi al-awal_dhu al-hijjah 1325 ah./ june 1907_january 1908)

many researchers have seen the constitutional movement as the beginning of the modern history of iran. this event had many consequences and one of them was the emergence of military groups known as ‘mujahids’ in some iranian cities like tabriz. ‘caucasian mujahids’ were a group of iranians who had migrated to the caucasus before, and then played a significant role in the events of tabriz during the constitutional era. the important point about the caucasian mujahids is related to their role in the formation of tabriz neighborhood conflicts in the month of jumadi al-awal 1325 ah. which led to the beginning of an internal urban conflict in dhu al-hijjah of the same year. so far, no independent works have been published on this topic. the present study aims to adopt a new approach to the internal conflicts of tabriz in 1325 ah. by evaluating different views about the caucasian mujahids.the neighborhood conflicts of tabriz in 1325 ah. raises the question of how the internal conflicts of tabriz were formed and what approach did the neighborhoods adopt towards this issue? in this research, an attempt has been made to answer the above question with a descriptive-analytical approach and using the qualitative research method. the hypothesis of the present research is based on the fact that the conflict between the political, social and economic motivations of the caucasian mujahids and their supporters with urban traditional groups caused the formation and continuation of tabriz neighborhood conflicts in 1325 ah.