نکاتى دربارۀ بازنگرى در سال‌شمارى و توالى سکه‌هاى «عصر تاریک» اشکانى

بازنگرى در عرصۀ سال‌شمارى و تبارشناسى اشکانى، محور اصلى پژوهش‌هاى فرهاد آثار در سال‌هاى اخیر بوده است؛ اما سیمونتا مهم‌ترین ایرادات را به طرح پیشنهادى وى وارد کرد، لیکن سیمونتا خود نیز در آخرین دیدگاه‌های خویش، به چندین مولفۀ کلیدی سکه‌شناختی و سال‌شمارانه توجه نکرده است؛ درنتیجه سال‌شمارى پیشنهادی او با توالى تثبیت‌شده از سوی سلوود مارکهولم در تعارض قرار می‌گیرد. سلوود و مارکهولم پیش‌تر با دقت بسیار، توالی درهم‌ها و چهاردرهمی‌های «عصر تاریک» اشکانی را مشخص کرده‌اند و هرچند طرح پیشنهادی آن دو نیز دچار نواقصی عمدتاً جزئی است، کمترین تباین ممکن را با منابع به‌دست‌آمده از عصر تاریک اشکانی دارد. پژوهش حاضر در پی آن است تا با مقایسۀ توالی‌های پیشنهادی سیمونتا و فرهاد آثار، به این پرسش پاسخ دهد که با اتکا به مجموعه‌هایی که تاکنون یافت‌ شده اند، کدام توالی پیشنهادی صحت دارد و چگونه می توان آن را اثبات کرد؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که ناسازگاری چشمگیری در دیدگاه‌های سیمونتا در تعریف سکه‌های «ترکیبی» او وجود دارد. دیدگاه‌هاى وى در این زمینه با شواهد تاریخى و سکه‌شناختی موجود تعارض دارند. مى‌دانیم که قالب‌های معاصر یا تقریباً معاصر، گهگاه و احتمالاً فقط به اشتباه مزدوج می‌شده‌اند و همچنین سکه‌های ترکیبی همواره محصول مزدوج‌شدن قالب‌های کهنه و نو نیستند. علاوه‌براین، سیمونتا شرایط سیاسی در چند ماه آغازین سلطنت ارد یکم را نیز نادیده می‌گیرد. توالی پیشنهادى آثار به پیروی از طرح سلوود مارکهولم براى سکه‌ها، با شواهد بازمانده از عصر تاریک سازگاری بیشتری دارد. نتیجه‌گیری‌های سیمونتا باید با احتیاط تلقی شوند و کسانی که می‌خواهند از آنها در مطالعات آینده استفاده کنند، لازم است از صحت و اعتبارشان اطمینان یابند.

Some Notes on the Revision of the Chronology of the Coins of the “Dark Age” of the Arsacid

Revision of the genealogy and chronology of the Arsacid dynasty has been the pivot of Farhad Assar’s studies in recent years. Simonetta, who finds errors in Assar’s schema, has himself ignored several key numismatic parameters and his proposed chronology is, thus, in contrast with the widely accepted SellwoodMørkholm schema. Sellwood and Mørkholm had already established a meticulous chronology of the drachms and tetradrachms of the “Dark Age” of the Arsacid. Although their schema has some minor defections, it rarely contradicts the extant documents from the Dark Age. This research compares the proposed schemas of Simonetta and Assar to determine which one is reliable. The results reveal inconsistencies between Simonetta’s ideas and the extant historical and numismatic documents. Furthermore, Simonetta ignores the political circumstances of the first months of the reign of Orodes I. Assar’s proposed chronology of the coins agrees well with extant documents from the Dark Age. Simonetta’s conclusions, however, should be used with caution and those who are willing to adopt them in further studies should ensure their reliability.