شیوه‌های نبرد در دوره زندیّه

سازمان قشون ایران در عصر زندیّه به لحاظ ساختاری تفاوت چندانی با عصر افشاریّه و صفویّه نداشت؛ لذا شیوه‌های به کارگرفته شده از سوی قشون نیز برداشتی از دوره های پیشین بود. روش های جنگی، قدیمی و مبتنی بر برتری نیروی انسانی و رزم قهرمانانه بود، اما استفاده از شیوه‌های مناسب نبرد نیز در پیروزی یا شکست سپاهیان نقش زیادی داشت. در دوره زندیّه از شیوه‌های مختلفی برای پیروزی در نبردها استفاده می شد که عبارت بودند از: شایعه‌پراکنی درباره زخمی‌شدن، اسارت و یا کشته‌شدن فرمانده نیروهای مقابل، تطمیع سربازان دشمن با دادن پول و هدایای دیگر، خودداری از نبرد در دشت و فضاهای باز، استفاده از دیوار و خندق برای محافظت از شهرها، ساختن استحکامات برای شکستن محاصره و شبیخون زدن. روش های مذکور اگر به درستی و به موقع به کارگرفته می شدند، منجر به پیروزی در نبردها می شدند. در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع دست اوّل به این پرسش پاسخ داده شود که سبب موفقیّت های نظامی قشون زندیّه، به ویژه در دوره کریم‌خان زند چه بوده است؟ دستاورد پژوهش این است که قشون زندیّه با توجه به حضور فرماندهان لایقی همانند کریم‌خان و با استفاده درست و به موقع از شیوه‌های مختلف نبرد توانستند بیشترین موفقیّت را در نبردها به دست آورند.