تحلیلی بر شرط پذیرش مسوولیت و جبران خسارت (مورد کاوی قراردادهای نفت و گاز)

شرط پذیرش مسوولیت و جبران خسارت با توجه به اهمیت و کاربردی بودن آن در قراردادهای صنعتی دارای جایگاه ویژه ای است. این نهاد بنا بر مطالعاتی کلی که صورت گرفته برخاسته از عرف شکل گرفته بین تجار است که به مرور زمان در حقوق انگلستان و سایر نظام‌های حقوقی مورد شناسایی قرار گرفته است.  ویژگی این نهاد در حقوق کامن‌لا و تطبیق آن با نظام‌های حقوق نوشته از جمله با مبانی موجود در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران از مسائلی است که تاکنون به قدر کافی بدان پرداخته نشده است. شروط قراردادی همواره صراحتاً دلالتی بر ایجاد تعهد برای طرف مقابل ندارند، بلکه مواردی وجود دارد که فرد با درج آن‌ها در قرارداد درصدد است که ذمه خود را  از مسوولیت مبرا ساز، و بر مسوولیت طرف مقابل بیفزاید. این دسته از شروط که تحت عنوان شرط پذیرش مسوولیت و جبران خسارت (که در مواردی صدق عنوان شرط عدم مسوولیت نیز بر آن صحیح است) از آن‌ها یاد می‌شود، از لحاظ نظری اختلافاتی را در بین حقوقدانان ایجاد کرده‌اند؛ به نحوی که در اکثر موارد قیودی در جهت تحدید گستره آن‌ها لحاظ می‌گردد و مطلق این شروط در جهت عدم مسوولیت مورد قبول قرار نمی‌گیرند. این موضوع در قرارداد‌های پیچیده صنعتی از اهمیت بسزایی برخوردار است و به‌عنوان یکی از اصلی ترین شروط قراردادی مطرح است که بیش‌ترین زمان را در طول دوره مذاکرات قراردادی به خود اختصاص‌می دهد. از جمله نهاد‌های مشابه در حقوق ایران و فقه امامیه  با این شرط می‌توان به ضمان جریره و تبری از عیوب اشاره کرد که در این مقاله به آن‌ها پرداخته شده است.

An Analysis about Indemnity Clauses: Case Study: Oil and Gas Contracts

Indemnity clause due to its importance and being applicable in industrial contracts, in specially oil and gas contracts have a significant role.  According to researches, this clause was firstly incorporated in English marine merchant transportation contracts, which has been gradually recognized in England legal system and courts and other countries; legal systems. Because there is no adequate researche about the comparison of indemnity clause features in Common Law and Civil Law, specially Iran law (or Islamic law), it was necessary to study about. Contractual terms do not always doesn’t explicitly imply an obligation tothe contract party, so there are some terms implying the discharge ofliability from one party and increasing the other party’s liabilities, the clause which is named indemnity clause, has created some disputes about this scope in judicial decisions. Because of this, negotiations on indemnity clause is so time consuming and controversial.