نبرد فرم‌ها (مطالعه تطبیقی در برخی از نظام‌های حقوقی ملی و اسناد بین‌المللی)

نبرد فرم‌ها به وضعیتی اطلاق می‌‌شود که در آن، یک طرف ایجابی را بر مبنای شرایط استاندارد تجاری خود برای دیگری می‌فرستد ویا در اثنای مذاکرات به فرمی که حاوی شرایط عمومی وی است ارجاع می‌دهد و طرف دیگر، به جای این‌که به طور صریح شرایط مندرج در فرم فرستاده شده را بپذیرد، ترجیح می‌دهد فرمی را که حاوی شرایط عمومی‌ خودش روی آن نوشته شده است برای ایجاب‌‌کننده اول بفرستد یا در اثنای مذاکرات به فرم حاوی شرایط عمومی خود ارجاع دهد. بعد از این، طرفین بدون روشن کردن این مساله که شرایط کدام فرم بر قرارداد حاکم است، به اجرای قرارداد می‌پردازند. در نظام‌های حقوقی ملی و فراملی در مورد این‌که آیا اساساً در چنین فرضی با توجه به عدم مطابقت کامل ایجاب وقبول، سخن گفتن از انعقاد قرارداد امکانپذیر است یا خیر و در صورت انعقاد چه شرایطی بر آن حاکم است، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. در این مقاله رویکرد برخی از نظام‌های حقوقی ملی (انگلیس، فرانسه، چین، آمریکا و هلند) و نیز اسناد بین‌المللی و به طور مشخص، اصول حقوق قراردادهای اروپا و اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی در باره پدیده نبرد فرم‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. در یک جمع‌بندی از مطالب ارایه شده در این مقاله نویسندگان به این نتیجه رسیده‌اند که درخصوص سرنوشت قرارداد در نبرد فرم‌ها، نظام‌های حقوقی انگلیس، فرانسه و چین از قاعده سنتی « آخرین گلوله»، نظام‌های حقوقی آمریکا و هلند از قاعده «اولین گلوله» و اصول حقوق قراردادهای اروپا و اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی از قاعده «دور انداختن یا ناک اوت» پیروی کرده‌اند.