مطالعه تطبیقی مسوولیت کاهش‌یافته در حقوق کیفری ایران و انگلستان: مفهوم، مبناها و جلوه‌ها

امروزه بیش‌تر نظام های عدالت کیفری، با کمک گرفتن از مفهوم حقوقی «مسوولیت کاهش‌یافته» در تلاشند چرایی و چگونگی رفتار دسته ای از بزهکاران را که مبتلا به نوعی نابهنجاری در عملکرد روانی هستند، تبیین کنند، حال آن که به جرات می توان این فرضیه را طرح کرد که مسوولیت کاهش یافته جایگاهی در گفتمان قضایی حقوق ایران ندارد و مسوولیت کیفری در دو وضعیت کامل یا عدم مسوولیت مطرح شده است. در مقابل، حقوق انگلستان همانند بیش‌تر نظام های حقوقی، با به رسمیت شناختن دفاع مزبور، گام مهمی در جهت حمایت از این افراد برداشته است. بر همین اساس در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، مفهوم، مبناها و جلوه های مسوولیت کاهش یافته، مورد بررسی و با رویکردی تطبیقی، نظام عدالت کیفری ایران از نظر نادیده انگاشتن نهاد مسوولیت کاهش-یافته، مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتیجه مطالعه حاضر، عملکرد گفتمان تقنینی و قضایی ایران را در این حوزه، چه در قانون مجازات سابق و چه در قانون مجازات اسلامی جدید، به دلیل عدم توجه به دستاوردهای حقوق تطبیقی در زمینه مسوولیت کاهش یافته، مثبت ارزیابی نمی کند.