بررسی تطبیقی نظام‌های رای‌دهی ترجیحی: تعریف متغیرهای کیفی برای انتخابات

قوانین انتخاباتی و نظام‌های انتخاباتی دو مفهوم متمایز از یکدیگرند؛ چه قوانین انتخاباتی تنها یکی از عوامل تکوین و انتظام هر نظام انتخاباتی است، هرچند که مهم‌ترین آن‌ها است. کسب پیروزی در هر رقابت انتخاباتی از رهگذر تفوق عددی و به بیان دیگر، متغیرهای کمّی سامان می‌یابد. با این همه، برخی نظام‌های انتخاباتی، بسته به عوامل متعدد سیاسی – به طور مشخص نظام رای‌دهی ترجیحی که انگیزه اولیه طراحان آن حفظ حقوق اقلیت در جوامع چند قومیتی بوده است – موفق به تزریق متغیرهای معین کیفی در نفس انتخابات و نتیجه نهایی شده‌اند. به بیان دیگر، سازوکارهایی در این دستگاه‌های انتخاباتی پیش‌بینی شده است که صرف تفوق عددی یک نامزد یا حزب مفروض، منجر به تعیین نتیجه نهایی و لاجرم حذف دیگر نامزد ها و احزاب از گردونه رقابت انتخاباتی نمی‌گردد. این مقاله ضمن بررسی تطبیقی نظام‌های رای‌دهی ترجیحی در مقایسه با نظام‌های رای‌دهی اکثریتی، بر آن است که می‌توان از طریق روش پژوهش همبستگی اثبات کرد که در نظام رای‌دهی ترجیحی، هیچ‌گونه رابطه همبستگی میان تعداد آرای ماخوذ و پیروزی در انتخابات وجود ندارد و همین امر موجب تکثر هرچه بیش‌تر در جوانب مختلف انتخابات خواهد شد. صرفنظر از معایب، نظام رای‌دهی ترجیحی در مقایسه با دیگر نظام‌های انتخاباتی، از جمله نظام رای‌دهی اکثریتی، سازوکارهای دقیق‌تری برای ایجاد بسترهای حقوقی انعکاس حداکثری سلایق انتخاباتی رای‌دهندگان فراهم می‌آورد. منظور از واژه‌های دستگاه، نظام و شیوه، همان سیستم است.