نگاهی تطبیقی به مواجهه آیینیک با موافقت‌نامه داوری در دادگاه(نقد رای هیات عمومی ‌شعب حقوقی دیوان عالی کشور به شماره ٠٢٠٠٠٢٣ مورخ 23/8/1402)

درج شرط داوری در قرارداد، طرفین را ملزم به حل‌وفصل اختلاف از طریق داوری و خودداری از مراجعه به دادگاه می‌کند. با وجود این، ممکن است یکی از طرفین نسبت به طرح دعوا در دادگاه اقدام کند. در چنین فرضی مسائل شکلی مهمی ‌قابل طرح است. از جمله اینکه اثر طرح دعوای خواهان بر عدول از شرط داوری چیست و یا ایراد نمودن یا ننمودن خوانده نسبت به وجود شرط داوری چه تاثیری بر صلاحیت دادگاه دارد و آیا دادگاه می‌تواند بدون ایراد خوانده نیز از رسیدگی ماهوی خودداری کند؟ رای هیات عمومی‌ شعب حقوقی دیوان عالی کشور، با تاکید بر اثر شرط داوری بر منع دادگاه از رسیدگی ماهوی، مسائل فوق را مورد توجه قرار نداده است. در این پژوهش ضمن نقد و بررسی رای اصراری صادره و تحلیل ابعاد مختلف ایراد خوانده به شرط داوری و تکلیف دادگاه در این زمینه و بحث از ماهیت حق ناشی از توافق بر داوری، بر این نتیجه تاکید شده است که نقش اراده طرفین در استناد یا عدول از شرط داوری باید مورد توجه دادگاه ها قرار گیرد؛ چیزی که در رای هیات عمومی‌ دیوان چندان به‌روشنی بررسی نشده است.

a comparative study of procedural confrontation with arbitration agreement in court (critique & justification of judgment no. 0200023 of the general assembly of civil branches of the supreme court)

the inclusion of an arbitration clause in a contract obliges the parties to settle the dispute through arbitration and refrain from submitting their claims to courts. however, one of the parties may file a lawsuit in court. in that case, important procedural issues may be raised, including what is the effect of the claimant’s lawsuit on the waiver of the arbitration clause, what is the effect of the defendant’s objection or non-objection by procedural pleas to the existence of the arbitration clause on the court’s jurisdiction. the question is can the court decline jurisdiction for substantive proceedings even without the defendant’s objection? the decision of general assembly of civil chambers of the supreme court, emphasizing the effect of the arbitration clause on the prohibition of the court from substantive proceedings, has not considered the above issues. in this research, in addition to examining the judgment in issue, the various aspects of the defendant’s objection to the arbitration clause and the duty of the court in this context have been discussed, and based on the nature of the right arising from the arbitration agreement, it has been emphasized that the role of the will of the parties in invoking or waiving the arbitration clause should be considered by the courts; something that has not been examined clearly in the judgment of the general assembly of civil chambers of the supreme court.