تاسیس نظام ملی ثبت اختراعات زیست ‌فناوری

با درج بند «د» ماده 4 ذیل قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری، مصوب 1386 مجلس شورای اسلامی، منابع ژنتیک و اجزای ژنتیک تشکیل‌دهنده آن‌ها و همچنین فرایندهای بیولوژیک تولید آن‌ها از حیطه نظام ملی حمایت از اختراع ایران خارج شدند. این امر مباحث و مجادلات دامنه‌دار حقوقی را درخصوص لزوم و نحوه ثبت اختراعات زیست‌فناوری در کشور برانگیخت. موافقان پیش‌بینی قاعده مذکور را قبل از اتخاذ تصمیم نهایی در مورد ثبت اختراعات زیست‌فناوری، درست و منطقی دانسته و بر لزوم مطالعه دقیق تجارب و رویکرد‌های متنوع حقوقی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی درباره قابلیت ثبت مواد ژنتیکی و اختراعات زیست‌فناوری به منظور آگاهی از نیازها و الزامات ملی درخصوص این موضوع و نیز حمایت از منابع ژنتیک کشور تاکید کرده‌اند. در مقابل، مخالفان بند «د» ماده 4 با تاکید بر اهمیت زیست‌فناوری، اطلاعات و دانش موجود را برای اتخاذ تصمیم و طراحی نظام ثبت اختراع قابل اعمال بر آن کافی می‌دانند. با توجه به چنین چالشی، این مقاله به بررسی رویکردهای اصلی نظام‌های ثبت اختراعات در زمینه زیست‌فناوری با هدف فرآهم آوردن یک نظام متوازن حمایت توامان از اختراعات زیست‌فناوری و منابع ژنتیک اختصاص دارد.