نظریه‌های تفسیر قرارداد در حقوق ایران و امریکا

در حقوق ایران دو نظریه ‌در تفسیر قرارداد مطرح است: نظریه «تفسیر بر مبنای قصد مشترک طرفین» در برابر نظریه «تفسیر اجتماعی و آزاد». در حقوق امریکا «متن‌گرایی» و «بافت‌گرایی» از مهم‌ترین نظریه‌های تفسیر قرارداد هستند. نظریه‌های دیگری در حقوق امریکا مطرحند که عبارتند از: «لفظ‌گرایی»، «عینیت‌گرایی»، «ذهنیت‌گرایی»، و «تفسیر بافتی‌‌عینی» که تلفیقی از رویکردهای ذهنیت‌گرا و عینیت‌گرا است. پرسش این است که نقاط ضعف و قوت نظریه‌های تفسیری کدامند و میان نظریه‌های تفسیر قرارداد در حقوق ایران و حقوق امریکا چه نسبتی می‌توان برقرار کرد. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شده است که در حقوق امریکا، اگرچه نظریه‌های بافت‌گرا و ذهنیت‌گرا مدعی‌اند به بهترین وجه قصد واقعی اشخاص را به‌عنوان هدف اصلی تفسیر کشف و به نحو کامل «اصل آزادی اراده» را تضمین می‌کنند، به نظر می‌رسد متن‌گرایی و عینیت‌گرایی درعین‌حال که ارزش‌های حقوقی چون ثبات معاملات و اعتماد به قصد مشروع اشخاص را حفظ می‌کنند، ارزش‌های اقتصادی چون کارایی و سود حداکثری در معاملات را نیز تامین می‌کنند. بنابراین در تفسیر قرارداد متن‌گرایی با رویکرد عینی نسبت به بافت‌گرایی و ذهنیت‌گرایی وجوه برتری بیشتری دارد. عدم اتکا بر نظریه‌های تفسیر متن و عدم توجه به معیارهای اقتصادی چون کارایی و سود حداکثری از عمده‌ترین ضعف‌های نظریه‌های تفسیر قرارداد در حقوق ایران است. تفسیر قرارداد با رویکرد قصد باطنی در ایران با نظریه‌های ذهنیت‌گرا و بافت‌گرا در امریکا قرابت دارد و تفسیر بر اساس قصد ظاهری را می‌توان با نظریه‌های عینیت‌گرا و متن‌گرا نزدیک دانست.

theories of contract interpretation in iranian and american law

in iranian law there are two theories in interpretation of the contract: the theory of interpretation based on the common intention of the parties vs. the theory of sociological and free interpretation. in american law,textualism and contextualism are the most important theories of contract interpretation. other theories have been proposed in american law, which include: literalism,subjectivism,objectivism and objective - contextual interpretation which is a combination of subjectivist and objectivist approaches. the main question is what are the strengths and weaknesses of the interpretation theories, and what relationship can be established among the theories of contract interpretation in iranian and american law. in the present study, it has been determined by the descriptive-analytical method that in american law, although contextualist and subjectivist theories claim to best discover the real intention of individuals as the main goal of interpretation and fully guarantee the principle of free will, it seems that although textualism and objectivism maintain legal values such as the stability of transactions and trust in the legitimate intentions of individuals, at the same time they also provide economic values such as efficiency and maximum profit in transactions. therefore, in interpretation of the contract, textualism with an objective approach is superior to contextualism and subjectivism. lack of reliance on textual interpretation theories and inattention to economic criteria such as efficiency and maximum profit are the major weaknesses of contract interpretation theories in iranian law.the interpretation of the contract with the inner intention approach in iran is related to subjectivist and contextualist theories, and the interpretation based on apparent intention can be considered close to objectives and textual theories.