مطالعه تطبیقی توثیق وجوه واریزی به حساب بانکی در قانون نمونه معاملات با حق وثیقه آنسیترال و حقوق ایران

حساب بانکی، ظرفی اعتباری است که بر اساس قرارداد بین مو.سسه مجاز سپرده گذاری و دارنده حساب ایجاد شده و توانایی واریز پول و برداشت از آن را به مشتری اعطاء می‌کند. توثیق وجوه واریزی به حساب بانکی، در قانون نمونه معاملات با حق وثیقه آنسیترال مصوب 2016 میلادی مورد پذیرش قرار گرفته و احکام روشنی در این باره وجود دارد. به موجب این قانون، دارنده حساب می‌تواند بدون دخالت بانک، وجوه واریزی خود را به وثیقه بگذارد. در این صورت، حق وثیقه در برابر بانک قابل استناد نیست؛ مگر به موجب حکم دادگاه یا رضایت بانک به حق وثیقه. در صورتی که قرارداد وثیقه در نهاد صالح قانونی به ثبت برسد، در برابر اشخاص ثالث قابل استناد است. همچنین می توان با یک قرارداد سه جانبه به نام قرارداد کنترل، بانک را نیز در ایجاد حق وثیقه دخالت داد که در فرض اخیر، حق وثیقه بدون نیاز به ثبت، در برابر اشخاص ثالث قابل استناد است. در حقوق ایران، اگرچه می توان به طور ضمنی جواز توثیق حق مطالبه وجوه واریزی به حساب بانکی را از ماده 21 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394 که از حساب ویژه بانکی سخن گفته است استنباط کرد، ولی با توجه به تعارض ماده مذکور با احکام رهن دین در قانون مدنی، این دلالت ضمنی نخواهد توانست جامعه حقوقی را در پذیرش توثیق وجوه واریزی به حساب بانکی و انطباق آن با قواعد عمومی عقد رهن مجاب نماید؛ بنابراین در راستای همگام شدن با تحولات مربوط به معاملات با حق وثیقه در نظام حقوقی بین‌المللی، مناسب است این خلا قانونی با بکارگیری احکام مندرج در قانون نمونه آنسیترال برطرف گردد.

A Comparative Study of Security Agreement of Funds Credited to a Bank Account in the UNCITRAL Model Law on Secured Transactions and Iranian Law

A bank account is a credit container created under a contract between an authorized depositor and the account holder, giving the customer the ability to deposit and withdraw money. Under UNCITRAL Model Law on Secured Transactions 2016, there are clear provisions on the creating security right against funds credited to a bank account. According to this law, the account holder can enter into a security agreement without the intervention of the deposittaking institution. In this case, the security right cannot be effective against the deposittaking institution unless pursuant to an order of a court or the deposittaking institution rsquo;s consent. If the security agreement is registered in the Registry, it can be invoked against third parties. It is also possible to involve the bank in the creation of the security agreement with a tripartite agreement called a control agreement, which in the latter case, the security agreement can be invoked against third parties without the need for registration. In Iranian law, although it is possible to implicitly derive the certifying to create security right against funds credited to a bank account from Article 21 of the Law on Elimination Barriers to Competitive Production and Improvement of the Financial System of the Country, approved in 2015, which speaks of a special bank account, but the conflict of this article with the provisions of mortgage in the Civil Code and its noncompliance with the general rules of mortgage, this implicit implication will not be able to persuade the legal community to accept the security right against funds credited to a bank account. Therefore, in order to keep pace with developments related to collateral transactions in the international legal system, it is appropriate to fill this legal gap by applying the provisions of the UNCITRAL Model Law.