مطالعه تطبیقی مسوولیت مدنی ناشی از شوک عصبی در نظام حقوقی ایران و انگلیس

مسوولیت مدنی ناشی از شوک عصبی در اثر ترس از صدمه به خود یا مشاهده یک حادثه و صدمه به نزدیکان از مباحث چالش برانگیز نظام های حقوقی است. در نظام های حقوقی، جبران خسارت شخصی که در نتیجه صدمه جسمی دچار شوک عصبی شده، تقریبا پذیرفته شده است؛ اما جبران خسارت فردی که فقط در معرض خطر صدمه جسمی به خود بوده و دچار شوک عصبی شده (زیان دیده مستقیم)، محل تامل است. همچنین ایجاد مسوولیت مدنی در قبال افرادی که شاهد حادثه یا صدمه به نزدیکان بوده و متحمل شوک عصبی شده اند (زیان دیدگان بازتابی)، مورد تردید است. در نظام مسوولیت مدنی انگلیس، خسارت های ناشی از شوک عصبی زیان دیدگان مستقیم و بازتابی، در صورت وجود شرایطی جبران می گردند و در رویه قضایی امری پذیرفته شده و معمول است. در نظام حقوقی ایران طرح این گونه دعاوی معمول نیست و به جز قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 که اختلال روانی کمتر از جنون (نمونه اعلای شوک عصبی) را موجب ارش دانسته، در گذشته قانون صریحی وجود نداشته است. با این وجود، براساس ماده یک قانون مسوولیت مدنی و ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری جبران خسارت ناشی از شوک عصبی تحت عنوان خسارت معنوی، قابل پذیرش به نظر می رسد. به عبارت دیگر، یافته های این مقاله نشان می دهد که تفاوتی در لزوم جبران خسارت ناشی از شوک عصبی در حقوق ایران و انگلیس وجود ندارد.

Comparative study of civil liability due to nervous shock in English and Iranian Law

Civil liability for damage from nervous shock is one of the most challenging issues in the legal system due to the fear of selfphysical harm or the observation of an accident and harm to close relatives. In legal systems, personal compensation resulting from physical damage to nervous shock has been almost recognaized. But compensation for a person who is only at the risk of physical damage and suffering from a nervous shock (Primary Victim) is place of reflection. Civil liability for people who witnessed an accident or injury to relatives and suffered from nervous shock (Secondary Victim) is not explicitly recognized. In the civil liability of English Law, Nervous Shock damages to Primary and Secondary Victims offset by constraints and conditions, and is accepted in judicial precedent. In the Iranian legal system, the design of such claims is not common, and in addition to the law of Islamic punishment, adopted in 1392, which recognized the mental disorder as having arisen, there was no explicit law in the past. However, according to the principles governing compensation, including the principle of dismissal, and the article one of a Civil Liability law, compensation for the damage caused by the shock caused by the moral damage is acceptable. In other words, the findings of this article show that there is no difference in the need to compensate for the damage caused by nervous shock in Iranian and English law.