مسوولیت مدنی ناشی از افترا در نظام حقوقی کامن لا با رویکرد تطبیقی در حقوق ایران

در نگرش به سیر تاریخی افترا در نظام حقوقی کامن لا در می یابیم که این مفهوم، به رغم حفظ جایگاه سنتی خود به عنوان یک جرم، در قلمرو مسوولیت مدنی نیز رخنه کرده است و امروزه به عنوان یک شبه جرم شناخته شده، در صدد ایجاد نوعی موازنه میان حق آزادی بیان و ضرورت حفظ حریم خصوصی است. تنشی که به یکی از پیچیدگی های اصلی در جوامع دموکرات تبدیل شده است. در نظام حقوقی کامن لا، شبه جرم افترا که بازتاب و انعکاس آن بر حمایت از شهرت و اعتبار اشخاص است، به دلیل عدم هم پوشانی با دیگر جرم های مدنی، به صورت شبه جرمی مستقل و با گستره بسیار وسیع مورد تدقیق و تقنین قرار گرفته است. با این اوصاف مساله اصلی این پژوهش به این امر باز می گردد که مسوولیت مدنی ناشی از افترا با چنین وسعتی در قوانین ایران نیز قابل پذیرش می باشد؟ در این راستا بر آن شدیم تا با یک مطالعه تطبیقی و تاکید بر رویکرد قانونی و عملی کشورهای تابع نظام حقوقی کامن لا به واکاوی در ظرفیت های حقوقی و قانونی موجود به منظور تبیین مفهوم و ارکان افترا و نیز شرایط پذیرش مسوولیت مدنی ناشی از آن بپردازیم. گرچه مطابق قواعد عام مسوولیت مدنی و مفاهیمی نظیر خسارت معنوی می توان توجیهاتی در این زمینه یافت؛ لیکن فقدان قانون مجزا و رویه قضایی منسجم در این خصوص، به تضییق دامنه پذیرش آن می انجامد.

Civil liability due to defamation in the common law legal system with an comparative approach in Iran’s law

Regarding the historical process of defamation in common law system, we find that this concept, despite of maintaining its traditional status as a crime, has also penetrated into civil rights and is known as a tort currently, and seeks to create a balance between the right of Freedom of expression and protection of right to privacy. A tension that has become a major controversy in democratic societies. In the common law system, pseudocrime of defamation, which reflects the protection of the reputation of individuals, due to its nonoverlapping with other civil crimes is considered as an independent pseudocrime and in legal system of Iran and has been legistated in a wide range of fields. However, the main issue of this study is that the civil liability of defamation with such a wide range meaning is also acceptable? In this regard, we have decided to conducta comparative study and emphasizing on the legal and practical approaches in countries following common law legal system to review the legal capacities available to explain the concept of defamation, as well as the conditions for recognition of civil liability arising from it. Although some justifications can be found in accordance with the general rules of civil liability and concepts such as intellectual property,but the lack of distinct laws and integrated jurisprudence in this regard will undermine the scope of its admission.