تحلیل نفع‌متوقع به‌عنوان معیار ارزیابی خسارات قراردادیمقایسه حقوق نوین قراردادهای اروپایی و حقوق ایران

نفع‌متوقع با رویکرد حمایت از انگیزه وداعی طرفین از انعقاد قرارداد به‌عنوان کارآمدترین معیار ارزیابی خسارت در حقوق بیع مشترک اروپایی، طرح جامع مشترک ارجاع و اصول حقوق قراردادهای اروپایی مورد پذیرش قرار گرفته است. نفع‌متوقع یعنی قرار دادن ‌‌‌‌زیان‌دیده در موقعیت پساقرارداد نه‌تنها دارای مبانی نظری خاص خود است بلکه از منظر اصول حاکم بر ضمانت اجراهای نقض قرارداد ازجمله اصل آزادی انتخاب ضمانت اجراهای کارآمد نیز قابل توجیه است. از حیث نظری می‌توان به‌ مبانی چون طبع معاملی قرارداد، قرارداد به‌مثابه مال، همسویی با نظریه نقض کارآمد، لزوم ﺗﺄدیه به‌نرخ‌‌‌‌ یوم‌الاداء واصل جبران کامل خسارت استناد کرد. گرچه پذیرش این شیوه برآورد خسارت در حقوق ایران با توجه به ماده 515 قانون آئین دادرسی مدنی با چالش‌هایی مواجه است، لیکن ارزیابی خسارت بر مبنای این معیار با توجه به‌ﺗﺄثیری که می‌تواند بر انگیزه متعاقدین در فرآیند معامله، تخصیص بهینه منابع و‌‌‌‌دست‌یابی به‌هدف قراردادی گذارد، کارایی ویژه‌ای دارد. ازاین‌رو در مقاله کنونی با تحلیل کارایی این معیار و ارتباط آن با اصل آزادی انتخاب ضمانت اجرای کارآمد به امکان‌سنجی پذیرش آن در حقوق ایران پرداخته می‌شود.

The Analysis of «Expectation Interest» as a Criterion for Assessing Contractual Damages; The Comparison of Modern European Contract Law and Iranian Law

Expectation interest with the approach of the motivation support of parties from conclusion of the agreement is accepted as the most efficient criterion for assessing contractual damages in Common European Sales Law, Draft Common Frame of Reference and Principles of European Law. Expectation interest means to put the contractual injured party in the position if the contract had been performed. This theory, not only has its particular bases and principles, but also can be justified through the principles governing contractual remedies such as the principle selection freedom of the efficient remedies. Theoretically the principles such as the Transactional nature of the contract, contract as a property and consistency with the theory of efficient breach necessity of playing equal to the rate at the payment the full compensation principle can be cited. Although this criterion has faced some challenges in Iranian law according to article 515 of the civil procedure law, but assessing damages based on this criteria according to the effect that can have on the motivation of parties regarding conclusion of the agreement,optimal allocation of resources, reaching to the contractual objective has particular efficiency. So the current article studies on feasibility of acceptance in Iranian law with the efficiency analysis of this criteria and its relation with particular efficiency.