تبلیغات مقایسه‌ای در فقه اسلامی، حقوق ایران، فرانسه و اتحادیه اروپا

تبلیغات مقایسه‌ای یکی از شیوه‌های رایج تبلیغ کالا و خدمات تجاری است که بر پایه مقایسه ویژگی‌های ذاتی چون کیفیت ساخت، مواد اولیه، میزان اثربخشی محصولات و... یا عناصر بیرونی چون قیمت و مدت ضمانت، پایه‌گذاری شده است. مقایسه مزبور گاه به‌صورت صریح و با اشاره به نام و علامت تجاری رقیب و گاه به‌صورت ضمنی صورت می‌گیرد. ازآنجاکه از یک‌سو تبلیغات مقایسه‌ای می‌تواند در آگاهی بخشی به مصرف‌کنندگان و حفظ حقوق ایشان موثر باشد و از سوی دیگر ممکن است حقوق رقبای تجاری را تحت‌الشعاع قرار دهد، نظام‌های مختلف حقوقی نسبت به این پدیده، رویکردهای متفاوتی اتخاذ کرده‌اند؛ حقوقدانان فرانسوی و رویه قضایی این کشور در ابتدا به استناد قواعد عام مسوولیت مدنی و قانون منع تبلیغات گمراه‌کننده، تبلیغات مقایسه‌ای را مصداق رقابت نامشروع دانسته و آن را ممنوع و مستوجب مسوولیت مدنی و استحقاق مجازات می‌دانستند. بااین‌وجود سرانجام با اصلاحات صورت گرفته در قوانین این کشور، مشروعیت این تبلیغات با رعایت شروطی قانونی گردید. در اتحادیه اروپا نیز سرنوشتی مشابه حقوق فرانسه دامن‌گیر تبلیغات مقایسه‌ای بوده و پس از ممنوعیت، سرانجام با رعایت حدود و شرایط مقرر در دستورالعمل‌های مربوطه، مشروع و قانونی گردید. علیرغم امکان پذیرش مشروعیت تبلیغات مقایسه‌ای به استناد قواعد و اصول کلی حاکم بر فقه مذاهب اسلامی، می‌توان گفت ضرورت تصویب قانون خاص در این حوزه در نظام حقوقی ایران به‌شدت احساس می‌گردد.