ظرفیت‌های منظرین کوهستان بی‌بی شهربانو

مناظر فرهنگی در مناطق شهری فضای قابل توجهی را اشغال می‌کنند که در شکل‌گیری شخصیت یک شهر نقش بسزایی دارد. ارتباط با منظر آشنا هویت فرهنگی ـ سیاسی مردم یک جامعه را تقویت می‌کند و موجب احساس تعلق خاطر نسبت به مکان می‌شود.مولفه‌های هویت‌ساز در منظر فرهنگی عبارت از مولفه‌های جغرافیایی، تاریخی و انسانی است. چنانچه این مولفه‌ها دارای ویژگی‌های خاص و برجسته‌ای باشند، نقش شاخص هویتی را ایفا می‌کنند. اجزای مولفه‌های جغرافیایی از متغیر‌هایی چون کوه، دشت، رود و تپه، مولفه‌های تاریخی از بناها، محله، راه و خیابان و مولفه‌های انسانی از عناصری چون دین، زبان، آداب و رسوم و اعتقادات محلی تشکیل شده‌اند. کوه از بارز‌ترین مولفه‌های طبیعی است که در ساخت هویت شهر تهران موثر بوده است. کوه بی‌بی شهربانو در جنوب شرقی تهران و در دامنه‌های کوه ری قرار دارد که از هر سه مولفه جغرافیا (کوه)، تاریخ (برج نقاره‌خانه) و انسان (اهمیت مذهبی و آداب و رسوم زیارت) برخوردار است. در طرح‌های توسعه تهران این مکان اهمیت و جایگاه خود را به عنوان یک عنصر اصیل در منظر فرهنگی شهر از دست داده و به صورت متروکه و با فاصله از شهر قرار گرفته است. در این نوشتار نقش کوه‌های‌ بی‌بی‌ شهربانو به عنوان عنصر هویت‌بخش منظر شهری جنوب شرق تهران بررسی شده است.