تلاو به‌مثابۀ یک زیرساخت منظرین؛ بازشناسی ماهیت «چاه‌های تَلاو» و نقش آن در حیات اجتماعی شهر-بندر لافت

در طول تاریخ در شهرهای مرکزی و جنوبی ایران، به‌دلیل مشکلات و محدودیت در استحصال منابع آب، تامین و بهره‌برداری از آب همیشه یکی از معضلات اصلی مردم و در عین‌حال یکی از نقاط قوت ایشان در دانش مرتبط با آب بوده است. چنانچه در تاریخ مهندسی آب در ایران شاهد خلق شاهکارهایی چون قنات و آب‌انبار هستیم. شهر لافت نیز به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی خاص از این قاعده مستثنی نیست. به‌طوری که این شرایط ویژه منجر به خلق پدیده‌ای تحت عنوان «چاه‌های تَلاو» شده است. این پژوهش با مطالعه و تحلیل منابع مکتوب و شفاهی مرتبط با منطقۀ لافت و چاه‌های تلاو و نیز با تکیه بر شناخت علوم مرتبط با پدیدۀ چاه‌های آب شیرین، به بازبینی ماهیت مجموعۀ تلاو به‌عنوان یک زیرساخت آبی باستانی و نقش آن در حیات اجتماعی شهر-بندر لافت از دیدگاه دیسیپلین منظر می‌پردازد. تاآنجاکه جایگاه چاه‌های تلاو را فراتر از یک سیستم مهندسی برای تامین آب لافت دانسته و آن را به‌عنوان یک پدیده و زیرساخت منظرین تعریف می‌کند. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق مطالعه‌موردی با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، مصاحبه و مشاهدات میدانی انجام شده است. براساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت که «تلاو» به‌عنوان تنها زیرساخت آبی بندر لافت، یک زیرساخت منظرین است. آب شیرین به‌عنوان عنصری حیاتی و ارزشمند در شهر، مهمترین عامل تشکیل‌دهندۀ شهر-بندر لافت و سبب تبدیل آن به یک زیستگاه تمدنی بوده است. چنانچه با وجود موقعیت جغرافیایی ویژۀ لافت به‌عنوان نزدیک‌ترین نقطۀ ارتباطی جزیرۀ قشم با سواحل جنوبی خلیج‌فارس و نقش موثر آن در ایجاد سکونت و رونق تجارت، بدون کشف و مدیریت منابع آب شیرین در این بندر، امکان سکونت دائم و شکل‌گیری یک شهر باستانی وجود نداشت و لافت تنها به یک استراحتگاه موقت و پل ارتباطی صرف میان جزیرۀ قشم و سواحل هرمزگان مبدل می‌شد. علاوه‌بر آن چاه‌های تلاو به‌دلیل ایجاد بستر دسترسی به منابع محدود و ارزشمند آب شرب، جایگاه ویژه‌ای در میان اهالی لافت دارد. تاآنجاکه جایگاه ویژه و فرازمینی آب در این خطه، سبب تعالی نقش چاه‌های تلاو از یک تکنیک آبرسانی شهری به بستری برای تجلی مفاهیم فلسفی، باورهای قدسی، تعامل و مشارکت اجتماعی مردم در حفاظت از ارزش‌های آب شده است.

talo as a landscape infrastructure; examining the nature of “talo wells” and its role in the social life of laft port city

throughout history, the difficulties and constraints in the extraction of water resources have always made the supply and exploitation of water challenging for the people in the central and southern cities of iran. however, such limitations have contributed to their water-related knowledge, insofar as the history of water engineering in iran has witnessed the creation of masterpieces such as aqueducts and reservoirs. the city of laft is not exempt from this rule due to its geographical location and special climatic conditions. laft’s special conditions have created a phenomenon called “talo wells”. the current research is an attempt to scrutinize the nature of the talo complex as an ancient water infrastructure by analyzing written and oral sources related to the laft area and talo wells. it also relies on the knowledge of science related to the phenomenon of freshwater wells by examining its role in the social life of  bandar laft through the lens of landscape discipline. for this purpose, the location of talo wells has been not viewed as just an engineering system for supplying water but rather a landscape phenomenon and infrastructure. this study employs a case study in which the data were collected from available literature, interviews, and field observations. findings of the study show that “talo” as the only water infrastructure in bandar laft, relies on a landscape infrastructure. fresh water, as a vital and valuable element in the city, has contributed to the formation of the city-port of laft and turned it into a civilized habitat. if, despite the special geographical location of laft as the closest point of connection between qeshm island and the southern shores of the persian gulf and its effective role in creating settlement and business prosperity, without the discovery and management of freshwater resources in this port, the possibility of permanent settlement and the formation of an ancient city it did not exist and laft became only a temporary resort and a connecting bridge between qeshm island and the coast of hormozgan. in addition, talo wells have a special place among the people of laft because they provide access to limited and valuable sources of drinking water. the special and extraterrestrial position of water in this region has elevated the role of talo wells from an urban water supply technique to a platform for the manifestation of philosophical concepts, sacred beliefs, interaction, and social participation of people in protecting water values.