احیای فضای خاموش مبتنی‌بر برنامه‌ریزی مشارکتی با رویکرد شهرسازی تاکتیکی (مطالعۀ موردی: میدان سبحانی شیراز)

در شهر فضاهایی وجود دارد که به‌رغم اجازۀ حضور شهروندان در آن‌ها، هیچ‌گاه مورد استفاده قرار نمی‌گیرند؛ وجود این فضاها می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند ضعف در برنامه‌ریزی باشد. به‌مرور با نادیده‌گرفتن این فضاها، مسائل اجتماعی نیز در آن‌ها به‌‌وجود می‌آید تا به نقطه‌ضعفی برای شهر تبدیل شوند. درحالی‌که بسیاری از این فضاها، پتانسیل‌های بالقوه‌ای دارند که در صورت احیاء می‌توانند به ارتقاء کیفیت فضایی منجر شوند. گزارش حاضر که از جنس پژوهش‌های میدانی است، به بیان تجربۀ سمن هم‌ساخت در احیای فضای خاموش مجاور میدان سبحانی شهر شیراز می‌پردازد، تا به‌عنوان یک تجربۀ پیشگام به این سوال پاسخ داده شود که کنشگران و سازمان‌های مردم‌نهاد چگونه می‌توانند با مشارکت بهره‌وران، در احیای فضاهای خاموش موثر باشند و در این مسیر با چه چالش‌هایی مواجه هستند؟ و احیای یک فضای خاموش چه تاثیراتی بر سایر فضاهای مشابه در محدوده خواهد گذاشت؟ روش پژوهش حاضر، تحقیق میدانی با روش مشاهدۀ اعضای نمونه است که در این شیوه، کنشگران با برگزاری رویدادهایی به جلب مشارکت و اعمال حساسیت ساکنان و افزایش حس تعلق آن‌ها ‌پرداختند تا مشاهده شود که آیا تغییرات معنادار کالبدی در این مکان نسبت به سایر فضاهای خاموش مجتمع مسکونی مبعث رخ می‌دهد یا خیر و این تغییرات چه تاثیری بر سایر فضاها خواهند گذاشت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند اگرچه روش‌های شهرسازی تاکتیکی موفقیت‌آمیز بوده‌اند، اما به‌دلیل عدم اعتماد به مدیریت شهری و در نتیجه تعمیم آن به مداخلات سایر کنشگران شهری و هم‌چنین عدم تعلق ‌خاطر ساکنان این محدوده به‌دلیل اسکان استیجاری و غیر پایدار، بهره‌وران در مقابل هزینه‌کرد حداقلی منفعل عمل کردند و سرمایۀ اجتماعی کافی برای تغییر توسط بهره‌وران ایجاد نشد. اما به‌دلیل اثربخشی بر هیئت‌مدیرۀ مجتمع مسکونی و شهرداری، با تغییرات کالبدی و ایجاد کاربری‌هایی در فضاهای خاموش مشابه اقداماتی در جهت احیای این فضاها برداشته شده است.

revitalizing an urban void based on participatory planning with tactical urbanism approach (case study: sobhani square, shiraz)

there are several spaces in cities that are never used, although citizens are allowed to be in them. it seems that these spaces are invisible and do not exist. the existence of these spaces can be caused by various factors, such as weakness in planning and design, or functional and physical limitations. by ignoring them, social and safety issues will arise over time and also they can turn into a weakness for the city. this is despite the fact that many of these spaces have the potential to turn into quality places. this article which is a type of field research, describes the experience of hamsaakht urban activists society-ngo in revitalizing an urban void adjacent to sobhani square in shiraz, iran to find how activists and non-governmental organizations can be effective in revitalizing urban voids, with the participation of users, and what challenges do they face in this way? and what effects will the revitalization of this urban void have on other similar spaces in the neighborhood? the current research methodology involves field research using the observation technique of sample members. activists encourage residents to participate and develop a sensitivity towards the space, to improve their sense of belonging. the aim is to determine whether meaningful physical changes will occur in this place compared to other similar spaces in the maba’as residential complex and what effects these changes will have on other spaces. the research results indicate that despite the success of tactical urbanism methods, users were hesitant to actively participate in costs and social capital was inadequate due to a lack of trust in city authorities and a generalization to other urban activists. additionally, a weak sense of belonging was observed due to rental and instable accommodation. however, the project had a positive impact on the municipality and board members of the maba’as residential complex, and steps have been taken to revitalize similar urban voids.