طبیعت و عناصر منظر در موزاییک‌های بیزانس

باور و تفکر طبیعت‌گرای ایرانی که در هنر و معماری این مرز و بوم آشکار است، بیش از هر شاخۀ هنری در نقاشی ایرانی   مینیاتور به شکل واقعی-نمادین بروز یافته است. حضور طبیعت و عناصر آن در هنرهای تزیینی - کاربردی در قالب هندسی، ساده و ماجراهای عاشقانه، عارفانه، حماسی و رزم وبزم دیده می‌شود. انواع گل‌ها وگیاهان در زمینۀ مینیاتور ایرانی همواره حضور دارند به گونه‌ای که نمایش باغ و بوستان و حیاط‌ها‌ی پرگل و درخت با آب و انواع پرندگان پذیرای طبیعت در نقاشی ایرانی با گل و بوته‌سازی و نمایش باغ و بوستان با انواع پرندگان، آسمان پرستاره با ماه و خورشید به گونه‌ای ترکیبی، جلوه‌ای از دنیای واقع و خیال است؛ که بخشی از آن در هنر موزاییک بیزانس رخ نموده چنان‌که برخی از این آثار به وضوح تاثیرپذیری از مینیاتور ایرانی را نشان می‌دهد. رنگ‌آمیزی و استفاده از نماد و نشانه‌های طبیعت در نقاشی ایرانی و موزاییک بیزانس ریشه در تفکر و آیین‌های طبیعت‌گرا دارد که نمونه‌های آن را در هنرمیترایی-مهرکده‌های اروپا و آسیا و در نیایشگاه‌های مهر و آناهیتا در ایران می‌توان برشمرد. بارزترین نمونه‌های موزاییک بیزانس در کلیساهای سن ویتاله، سن آپولیناره، و مقابر مقدسین در شهر راونا ایتالیا، شبستان کلیسای سن کلمنته  رم  و کلیسای سن صوفی در استامبول دیده می‌شود. دگردیسی و تداوم آیین مهر در مسیحیت و دین زرتشت، هنر و فرهنگ زرتشتی و مسیحی را به گونه‌ای شکل داد که ترکیبی از باور جدید و سنت‌های فرهنگ و هنر پیشین است.

nature and landscape elements in byzantine mosaics

the belief and nature-oriented thinking that are evident in the art and architecture of iran have been manifested more prominently in iranian miniature painting than in any other artistic branch. the presence of nature and its elements can be observed in decorative and applied arts, in simple and geometric forms, and in romantic, mystical, heroic, and festive motifs and narratives. various flowers and plants are always present in iranian miniatures, depicting gardens, flower-filled courtyards, and orchards with water and various birds. the combination of a star-filled sky with the moon and the sun represents a blend of the real and imaginary world; a part of which is reflected in byzantine mosaic art, with some of these works clearly showing the influence of iranian miniatures. the coloring and use of natural symbols and signs in iranian painting and byzantine mosaics have their roots in naturalistic thinking and rituals, examples of which can be found in the museums and art centers of europe and asia, as well as in the mehr and anahita temples in iran. the most prominent examples of byzantine mosaics can be seen in the churches of san vitale, sant’apollinare, and the holy sepulchers in ravenna, italy, the apse of the church of san clemente in rome, and the church of hagia sophia in istanbul. the interplay and continuity of the mithraic ritual in christianity and zoroastrianism have shaped the art and culture of both zoroastrians and christians in a way that combines new beliefs with ancient cultural and artistic traditions.