بازشناسی مولفه‌های نظام بصری منظر شهری؛ عناصر و ارزش‌ها

منظر شهری، پدیده‌ای عینی-ذهنی و حاصل ادراک انسان از ابعاد مختلف شهر در قالب کالبد، فعالیت و معناست؛ اطلاعات منظر شهری به عنوان پدیدۀ ادراک‌شونده، با حواس مختلف انسان شامل بینایی دریافت می‌شود. بخش عمده‌ای از دریافت انسان  از محیط، به عنوان جزیی از فرایند ادراک، از طریق «دیدن» است. هرآنچه با دیدن فضا دریافت می‌شود، نظام بصری منظر شهری را شکل می‌دهد که به همراه اطلاعات دریافتی سایر حواس و در ترکیب توامان با جنبۀ ذهنی (فهم فرد بر اساس تجارب، خاطرات، شرایط و ویژگی‌های فردی و اجتماعی) معنا می‌یابد و منظر شهری ادراک می‌شود. بخش عمده‌ای از پژوهش‌های نظام بصری منظر شهری، با تاکید بر «کالبد»، ویژگی‌های آن و سازماندهی اجزای آن انجام شده و کمتر به «فعالیت» به عنوان جزیی از منظر شهری که توسط انسان دیده می‌شود، پرداخته شده است؛ به همین دلیل ضروری است که به نقش فعالیت در شکل‌گیری نظام بصری منظر شهری نیز پرداخته شود. هدف این پژوهش، بازشناسی مفهوم نظام بصری منظر شهری با تبیین عناصر آن و نوع ارتباط آنها با یکدیگر است که با بررسی ارتباط نظری میان مفهوم منظر شهری و اجزای آن و تبیین مفهوم ادراک با تاکید بر اطلاعات دریافتی توسط حس بینایی انجام می‌شود. نتایج این پژوهش که به صورت توصیفی-تفسیری و با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و سپس دسته‌بندی و استدلال منطقی انجام شده، نشان می‌دهد که مولفه‌های نظام بصری منظر شهری در قالب عناصر بصری (شامل کالبد و فعالیت) و ارزش‌های بصری (کیفیت اجزا و ارتباط آنها با یکدیگر شامل نُه کیفیت طبیعی‌بودن، راحتی و آسایش، خوانایی، سرزندگی و پویایی، زیبایی، انسجام و تداوم، هویت‌مندی، پیچیدگی و تنوع و زمینه‌گرایی) قابل تبیین است.

recognition of the components of the urban landscape visual system elements and values

urban landscape, as the consequence of the human perception of diverse dimensions of the city, the physical form, action, and meaning, is an objective-subjective phenomenon. different human senses, including sight, get information about the urban scene as a perceived reality. “seeing” is a large aspect of how humans get environmental information as part of their perceptual process. everything seen in space forms the visual system of the urban landscape which makes sense when it is combined with information received through other senses and interplay with the subjective aspect (one’s understanding based on experiences, memories, conditions, and personal-social characteristics), and the urban landscape. many studies on the visual system of the urban landscape have focused on the “physical form,” its characteristics, and the way its components are organized, rather than the “activity”, which is part of the urban environment as experienced by humans. as a result, the function of activity in forming the visual system of the urban landscape should be addressed. the present study aims to understand the notion of a visual system in the urban landscape by describing its parts and the types of their correlations, which is accomplished through studying the theoretical relationship between the idea of the urban landscape and its components, as well as explaining perception by highlighting the information obtained through the sense of sight. the data of this descriptive and interpretive study were analyzed using documentary and bibliographic analysis and then were categorized and interpreted using logical reasoning. findings demonstrate that the components of the urban landscape visual system can be explained in terms of visual elements (such as physical form and activity) and visual values (elements and their correlations quality, including the nine qualities of naturalness, sociability, readability, vitality, and dynamism, beauty, coherence and continuity, sense of identity, complexity, diversity, and contextualism) which are conducted through the research.