ارزیابی کیفی روند توسعه بر بافت پیرامونی مکان مقدس با تاکید بر خیابان امام رضا (ع)

از دیرباز مکان‌های آیینی نقش اصلی در توسعه و ریخت شهر ایفا می‌کرده‌اند اما امروزه رشد سریع شهرها به ویژه شهرهای بزرگ منجر به تغییر و تحولات گستردۀ کالبدی، فعالیتی و عملکردی شده است. این تحولات باعث‌شده عرصه‌های عمومی شهری که روزگاری مقر شیرین‌ترین خاطرات مردم و عظیم‌ترین رویدادها و مهم‌ترین مکان برای رویارویی شهروندان بوده است، به گذرگاه‌هایی ناآشنا، بی‌روح و سخت بدل شوند؛ به‌گونه‌ای که قدرت کشف و درگیری انسان با فضا را از میان برده‌اند .محور آیینی امام رضا (ع) به‌عنوان آستانه ورود به مکان مقدس، یک محور فعال شهری در بافت سنتی شهر است که از دورۀ پهلوی تاکنون کیفیت دسترسی به این مرکزیت را تعریف کرده و از مهم‌ترین ارزش‌های مکان‌مندی فضا برخورداراست. اما امروزه به‌دلیل تحولات کالبدی و شکاف‌هایی که با گذشتۀ تاریخی خیابان به‌وجود‌ آمده، هویت مکانی محور را خدشه‌دار کرده است. هدف از این مقاله، ابتدا تبیین عوامل موثر بر عدم تداوم هویتی مکان وسپس بررسی مولفه‌ها و ویژگی‌هایی است که به منظور ایجاد مکان‌مندی در محور امام رضا (ع)، نیازمند بازتعریف دوباره در فضا هستند. روش پژوهش تحلیلی-توصیفی و بر مبنای اسناد، منابع کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد تداوم کالبدی در محور امام رضا (ع) ضمن حفظ جنبه‌های هویتی و جلوگیری از گسست تاریخی محور با گذشتۀ خود، قادر به حل مشکلات ارتباطی- عملکردی به بهترین نحو است. به‌طوری‌که استمرار مکان‌مندی در محور، ملزوم به وجود این ویژگی‌ها بوده و فقدان هرکدام موجب تضعیف مکان‌مندی ودر نتیجه منظر آیینی محور می‌شود.